جستارهای فلسفه دین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته کلام اسلامی، دانشگاه تبریز

2 عضوهیات علمی گروه فلسفه وکلام دانشکده الهیات وعلوم اسلامی دانشگاه تبریز

3 استادیار دانشگاه تبریز، گروه فلسفه و کلام اسلامی

چکیده

مسئله شر به سبب چالش‌های الحادی که درباره‌ی وجود خدا و اوصاف مطلق او می‌آفریند، از قدیم‌الایام اساس بسیاری از شبهات ملحدان را شکل می‌دهد. آگوستین قدیس که نقش بی‌بدیلی در حیات اندیشه مسیحی داشته، در تئودیسه خود سعی‌نموده تا از خداباوری و عقاید مسیحی در رهیافت مسئله درد و رنج دفاع نماید. آموزه‌ها و عقاید مسیحی همچون گناه اولیه، هبوط، فیض الهی و غیره، اساس تئودیسه آگوستین را شکل می‌دهند. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به تبیین اصول تئودیسه آگوستینی، تحلیل این تئودیسه و نقد آن براساس کلام شیعی پرداخته می‌شود. عدم تأثیر گناه اولیه در اکتساب خیرات و انجام شرور، تبیین ناصحیح از رابطه شرور با عالم ماده، تبیین ناصحیح از عامل تحقق شرور طبیعی و غیره، مواردی هستند که براساس مبانی کلامی شیعه، تئودیسه آگوستینی را به چالش کشانیده و نواقص آن را آشکار می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

منابع
قرآن کریم
آگوستین، آئورلیوس (1385). اعترافات، ترجمۀ: افسانه نجاتی، چ 2، تهران: پیام نور.
آگوستین، آئورلیوس (1391). شهر خدا، ترجمۀ:‌ حسین توفیقی، چ 1، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
پترسون، مایکل (1379). عقل و اعتقاد دینی، ترجمۀ: احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: انتشارات طرح نو.
پلانتینگا، الوین (1374). کلام فلسفی (مجموعه مقالات)، ترجمۀ: ابراهیم سلطانی و احمد نراقی، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
جوادی آملی، عبدالله (1375). سلسله بحث‌های فلسفه دین، قم: مزکر نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1387). دین‏شناسی، چ 5، قم: مرکز نشر اسراء.
ژیلسون، اتین (1384). روح فلسفه در قرون وسطی، ترجمۀ: علی‌مراد داوودی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
سبحانی، جعفر (1389). محاضرات فی الالهیات، ترجمۀ: عبدالرحیم سلیمانی بهبهانی، قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه.
سفیدخوش، میثم؛ مرادی، علی (1394). «جایگاه مسئله‌ساز اراده آزاد و فیض الهی در تقریر آگوستین از مسئله شر»، آینه معرفت، دوره پانزدهم، شماره چهارم، صص73-90.
فخررازی، محمد بن عمر (1403ق). شرح الاشارات، ج 2، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
فرامز قراملکی، احد (1388). روش‌شناسی فلسفه ملاصدرا، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
قوشچی، علاءالدین (بی‌تا). شرح تجریدالاعتقاد، با حواشی محقق دوانی، بی‌جا.
کاپلستون، فردریک (1388). تاریخ فلسفه یونان و روم، ترجمۀ:‌ سید جلال‌الدین مجتبوی، ج 2، چ 6، تهران: علمی و فرهنگی.
محمدرضایی، محمد؛ روستایی پاتپه، لیلا (1397). «بررسی و نقد شر و رابطه آن با وجود خدا از نگاه جان هیک، آگوستین و تئودیسه ایرنائوسی (با تکیه بر کتاب شر و خدای عشق جان هیک)»، قبسات، دوره بیست ‌و سوم، شماره هشتاد و هشتم، صص174-198.
مطهری، مرتضی (1362). عدل الهی، تهران: صدرا.
مک‌گراث، آلیستر (1384). الهیات مسیحی، ترجمۀ: بهروز حدادی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1981م). الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیة الأربعة، شرح علامه طباطبایی، ج 7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ناس، جان‌بایر (1396). تاریخ جامع ادیان، ترجمۀ: علی‌اصغر حکمت، چ 23، تهران: علمی و فرهنگی.
هیک، جان (1376). فلسفه دین، ترجمۀ: بهرام راد، تهران: انتشارات الهدی.
یاسپرس، کارل (1363). آگوستین، ترجمۀ: محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
 
BeDuhn, Jason (2010). Conversion and Apostasy, Fourth Edition, Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Brown, Peter (2000). Augustine of Hippo: A Biography, Second Edition, Berkeley: University of California Press.
Conybeare, Catherine (2006). The Irrational Augustine, Second Edition, Oxford: Oxford University Press.
De Paulo, Craig (2006). The Influence of Augustine on Heidegger: The Emergence of an Augustinian Phenomenology, New York: Edwin Mellen Press.
Fox, Robin Lane (2015). Augustine: Conversions to Confessions, New York: Basic Books.
Kolbet, Paul (2010). Augustine and the Cure of Souls: Revising a Classical Ideal, Third Edition, Indiana: University of Notre Dame Press.
Lawless, George (1987). Augustine of Hippo and His Monastic Rule, Oxford: Clarendon Press.
Nash, Ronald (1969). The Light of the Mind: St Augustine's Theory of Knowledge, Lexington: University Press of Kentucky.
Plumer, Eric Antone (2003). Augustine's Commentary on Galatians, Second Edition, Oxford: Oxford University Press.
Rajabnezhadian, Masoumeh, & HosseiniEskandian, Abdullah, (2021). “A Comparative Approach to Solving the Problem of Evil Realized in the Universe by Emphasizing the Thoughts of Ibn Sina and Augustine”, Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, Vol. 12, No. 14, pp. 1693-1704.
Wainwright, William (1999). Philosophy of Religion, Second Edition, Belmont C.A: Wadsworth Publishing Company.
Zumkeller, Adolar (1986). Augustine's Ideal of the Religious Life, New York: Fordham University Press.