نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، رشته فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه.آزاد اسلامی شیراز، ایران
2 استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی. واحد فسا، گروه فلسفه اسلامی، فسا، ایران،
چکیده
هر مکتب اخلاقی بنا بر اصول موضوعۀ مقبولش، بایدها ونبایدهای اخلاقی متفاوتی ارائه می‌دهد. از نظر کانت، علم، معرفتى است که واجد قضایاى تألیفى پیشینى و لذا کلی و ضروری است. هر معرفتى که عارى از آنها باشد، شایسته اطلاق نام علم نیست. اخلاق نیز به عنوان یک علم، واجد احکام تألیفى پیشینى است. «باید»های اخلاقی هیچ گاه از تجربه ناشى نمىشود؛ یعنى از «هست» نمىتوان «باید» را استنتاج کرد. او این اصول را ناشی از صورت های ذهنی و قواعدى عقلی می‌داند. برخلاف وی، متفکر معاصر مسلمان حائری یزدی همه بایسته‌ها را به هستی‌ها ارجاع داده و آنها را به عنوان وجوب بالغیر تفسیر می‌کند. در بحث انقسام عقل به نظری و عملی نیز، کانت منشأ اخلاق را عقل عملی یعنی مابعدالطبیعه‌ای غیر تجربی و حقیقی دانسته که متعلق خود را به گونه ای واقعیت می‌بخشد؛ اما به باور حائری یزدی تنها یک قوه عقل نظری وجود دارد که گاهی در خارج منتهی به عمل شده و به نام عقل عملی موسوم می گردد. در این مقاله تلاش شده است تا با استفاده از روش تحلیل و مقایسه طرحی از مبانی فلسفی این دو فیلسوف که سبب تفاوت در دیدگاه آنها شده است، مورد بررسی قرار گیرد.
کلیدواژه‌ها
- بدوی، عبدالرحمن(1980م) فلسفه الدین و التربیه عند کانت، بیروت: الموسسه العربیه المدرسات والنشر
- حائری یزدی، مهدی (1384)کاوش‌های عقل عملی، تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
- حائری یزدی، مهدی (1360) کاوش های عقل نظری، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ دوم
- راجو اسکروتن، (1375)کانت، ترجمه على پایا، تهران، طرح نو
- صانعی، منوچهر( 1384) جایگاه انسان در اندیشه کانت، تهران: ققنوس
- طباطبائی، محمد حسین (1360) رساله الولایه، تهران: انتشارات بنیاد بعثت
- طباطبایی، محمد حسین (1420ق) نهایه الحکمه، قم: موسسه نشر اسلامی
- فروغى، محمد علی (1376) سیرحکمت در اروپا،تهران: البرز
- کاپلستون، فردریک (1375) تاریخ فلسفه ( از ولف تا کانت)، ترجمه اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی و سروش
- کانت، ایمانوئل(1369)بنیاد مابعد الطبیعة اخلاق، ترجمة حمید عنایت و علی قیصری، تهران: خوارزمی
- .....................(1384) درس های فلسفه اخلاق، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی، تهران: نقش و نگار
- کورنر، اشتفان (1367) فلسفه کانت، ترجمه عزت الله فولادوند، تهران: خوارزمی
- مصباح یزدی، محمدتقی (1374) دروس فلسفه اخلاق، تهران: اطلاعات
- مصباح یزدی، محمد تقی (1384) نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، تحقیق احمد حسین شریفی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى
- مطهری، مرتضی (1390) اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: صدرا
- مطهری، مرتضی (1378) مجموعه آثار،ج2 ، تهران: صدرا
18-Palmer, Michael moral Problems, 1995 ,Cambridge: Cambridge university.
19 -Kant, Immanuel, 1952, the critique of pure reason, tr, Abbott, T.k, pp, 1-250, in: great Book of the western world, Eds, Hutchins, R.M. chicago,..., Encyclopedia Britannica INC,.
20-Kant, Immanuel, 1972, Groundwork of metaphysic of morals, tr paton, H.J, PP,53-123, in the Moral law, London, Hutchinson university library.
21-Kant, Immanuel , 1956, Critique of practical Reason, tr, L.W. Beck New York, the Liberal Arts.
22-paton, H.J,1972, the moral law, london, Hutchinson university library
23-paton, H.J,1953, the categorical Imperative, london, huthinson's university library,
24-Peter Byrne,1999, The Philosophical and Theological Foundations of Ethics, Great Britain, Macmillan Press LTD
)