نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
چکیده
این مقاله این مسئله را مورد بازیابی و بررسی قرار داده که مبنای بحث شریعتی در گفتمان خویش، از تشیّع چیست. دو مفهوم تشیّع علوی و تشیّع صفوی در نگاه شریعتی باید در قالب دیالکتیک نهضت و نظام، مفهوم‌سازی شود. او مفاهیم تشیّع علوی و تشیّع صفوی را معادل یا در قالب بحث جامعه‌شناختیِ تبدیل حرکت به سازمان، مفهوم‌سازی می‌کند و از این‌روی می‌گوید تشیّع دارای دو دورۀ کاملاً منفک و جدا از هم است؛ یکی دورۀ از قرن اول، که خود، تعبیری از اسلام حرکت است در برابر اسلام نظام (تسنّن) تا اوایل صفویه، دورۀ نهضت و حرکت شیعه است و دیگری از دورۀ صفویه تا امروز که دورۀ تبدیل شدن شیعۀ حرکت به شیعۀ نظام است. او معتقد است می‌توان قانون تبدیل حرکت به نظام که در جامعه‌شناسی یک قاعدۀ شناخته شده است را بر سیر تطوّرات تشیّع سوار کرد و از آن برای فهم انحطاط جامعۀ ایران بهره برد. به سخن دیگر، انحطاط جامعۀ ایرانی در قالب تحولات فرمیک تشیّع، موضوعی است که شریعتی آن را طرح می‌کند و به‌زعم خویش با برساختن مفهوم تشیّع علوی و بازگشت به تشیّع علوی می‌توان راه‌های عبور از انحطاط را به‌مثابه یک نقشه راه ترسیم کرد. روش مطالعه در این مقاله، روش تجزیه و تحلیل متون است.
کلیدواژه‌ها
تهران: انتشارات خوارزمی. .اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده .(1349) آدمیت، فریدون
آرین پور، یحیی (1372). از صبا تا نیما. انتشارات زوار.
آقاجری، سید هاشم (1389). مقدمه ای بر مناسبات دین و دولت در ایران عصر صفوی. انتشارات طرح نو.
اسفندیاری، محمد (1391).شعله بی قرار: گفته ها و ناگفته هایی درباره دکتر علی شریعتی. انتشارات صحیفه خرد.
خسروپناه، عبدالحسین و عبدالهی، مهدی (1392). شریعتی، دین و جامعه: نقد و ارزیابی دیدگاه های دین شناختی دکتر علی شریعتی. کانون اندیشه جوان.
خسروپناه، عبدالحسین (1394). آسیب شناسی دین پژوهی معاصر: تحلیل دین شناسی شریعتی، بازرگان و سروش. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
شریعتی، علی (1392). مجموعه آثار: 9، تشیع علوی و تشیع صفوی. تهران: انتشارات چاپخش.
شریعتی، علی (1388). مجموعه آثار: 14، تاریخ و شناخت ادیان (1)، تهران: شرکت سهامی انتشار.
شریعتی، علی (1392). مجموعه آثار: 27، بازشناسی هویت ایرانی-اسلامی. تهران: انتشارات چاپخش.
قاضی مرادی، حسن (1393). تاملی بر عقب ماندگی ما: نگاهی به کتاب "دیباچه ای بر نظریه انحطاطا ایران سید جواد طباطبایی". نشر اختران.
طباطبایی، سید جواد (1394). زوال اندیشه سیاسی: گفتار در مبانی نظری انحطاط ایران. انتشارات کویر.
مدرسی طباطبایی، سید حسین (1396). مکتب در فرایند تکامل: نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین. ترجمه هاشم ایزد پناه؛ انتشارات کویر.
میری، سید جواد (1398). تمایز میان امر سکولار و امر عرفی: بازخوانی تفکر شیعی-ایرانی در بستر پسا-انقلابی ایران. انتشارات نقد فرهنگ.
)