مسئلة پژوهش حاضر، پی‌گیری موضع هایدگر در قبال نسبت دین و اخلاق است. هایدگر در مواضع گوناگون، و البته نه چندان منسجم و نظام‌مند، در باب اخلاق و دین، به معنای مرسوم و شناخته‌شدة آن سخن گفته است و در اغلب موارد نیز آن‌ها را مورد نقد قرار داده است. در این تحقیق تلاش شده است مسئلة هایدگر با دین و اخلاق و مواضع او در مورد نسبت میان آن‌ها مورد بررسی قرار گیرد. همچنین تلاش شده است ضمن طرح انتقادات هایدگر به الهیات مرسوم و سنتی، موضع متأخر وی که در آن بر رویداد حاصل از سکوت منتظرانه و شاعرانه برای ظهور مجدد امر قدسی تأکید می‌شود، و نیز ارتباط این بحث با شکلی از اخلاق فرد‌محور، که بر فردیت‌محوری و اصالت عمل و انتخاب مسئولانه و آرمان‌خواهانه بر اساس ندای وجدان، تأکید دارد، مورد بحث و بررسی قرار گیرد. یافته‌های تحقیق حاضر نشان داد که هایدگر دین و اخلاق را در یک بستر بزرگ‌تر (سنت متافیزیکی) قرار می‌دهد و آن دو را به منزلة پیامدهای موجوداندیشی متافیزیک غربی رد می‌کند. تلقی هایدگر از دین، در بستر نقد او از الهیات ارسطویی-مسیحی (انتو-تئولوژی؛ onto-theologie) قابل بررسی است و نقد او بر مبانی دینی-الاهیاتی نیز، اغلب معطوف به فهم و دریافت ادیان (مشخصاً مسیحیت) از خدا به مثابة «موجود برتر» است، که این نیز ریشه در تسلط مفهوم «علت‌العلل» ارسطو بر تاریخ مسیحی دارد. همچنین در بحث اخلاق نیز این نتایج حاصل شد که اگر منظور از اخلاق، طرح یک «فلسفة نظام‌مند و ارزش‌مدار اخلاقی» و ارائة معیاری برای تعیین خیر و شر باشد، هایدگر را به هیچ معنا نمی‌توان فیلسوف اخلاق دانست، اما چنان‌چه تعبیر از اخلاق، اتخاذ نوعی موضع عملی در قبال انتخاب‌های بشری و شیوه‌ای از رفتار و کنش انسانی مبتنی بر حقیقت و صدق و اصالت باشد، آن‌گاه هایدگر بی‌شک، دارای مواضع اخلاقی است که در چهارچوب حیات اصیل دازاین و هستی-به سوی-مرگ او نمود پیدا می‌کند.
Questioning the relationship between ethics and religion; In Heidegger's thought
نویسندگان [English]
Abbas Yazdani1؛ Mehdi Paknahad2
چکیده [English]
This study follows Heidegger's position regarding the relationship between religion and morality. Heidegger in various positions have talked, not in an entirely coherent and systematic way, about morality and religion, in a commonly known meanings, and in most cases he has criticized them. In this research, we have attempted to examine Heidegger’s attitude toward religion and morality and the relationship between them. The results showed that Heidegger places religion and morality in a larger context (metaphysical tradition) and denies them as the consequences of ontic thinking of Western metaphysics
احمدی، بابک (1381). هایدگر و پرسش بنیادین، تهران: مرکز.
پروتی، جیمز. ل. (1373). الوهیت و هیدگر (شاعر، متفکر و خدا)، ترجمة محمدرضا جوزی، تهران: حکمت.
کرنی، ریچارد. (1384). «خدایان هایدگر، خدای شاعران، پیامبران یا فیلسوفان؟»، ترجمة م. غفورزاده، نشریة نقد و نظر، سال سوم، شمارة اول.
مک کواری، جان (1378). «فقط خدایی می‌تواند ما را نجات دهد»، ترجمة محمدرضا جوزی، در مجموعة فلسفه و بحران غرب، تهران: هرمس.
مک کواری، جان (1382). الهیات اگزیستانسیالیستی، ترجمة مهدی دشت بزرگی، قم: بوستان کتاب قم.
مک کواری، جان (1376). مارتین هایدگر، ترجمة محمد سعید حنائی کاشانی، تهران: گروس.
موحدی، محمدجواد و غلامحسین توکلی (1392). «جایگاه اخلاق در اندیشة هایدگر و جایگاه هایدگر در فلسفة اخلاق»، مجله پژوهش‌های فلسفی، سال هفتم، ش 12.
هایدگر، مارتین (1378). راه‌های جنگلی. ترجمة منوچهر اسدی، تهران: درج.
هایدگر، مارتین (1381). شعر، زبان و اندیشة رهایی. ترجمة عباس منوچهری، تهران: مولی.
هایدگر، مارتین (1384). پایان فلسفه و وظیفة تفکر، ترجمة محمدرضا اسدی، تهران: اندیشه امروز.
هایدگر، مارتین (1386). هستی و زمان، ترجمة سیاوش جمادی، تهران: ققنوس.
هایدگر، مارتین (1388). چه باشد آن‌چه خوانندش تفکر؟، ترجمة سیاوش جمادی، تهران: ققنوس.
هایدگر، مارتین (1381). «نامه در باب انسان گرایی»، در از مدرنیسم تا پست مدرنیسم، لارنس کهون، ترجمة عبدالکریم رشیدیان، تهران: نی.
همدانی، امید (1387). عرفان و تفکر (از تأملات عرفانی مولوی تا عناصر عرفانی در طریق تفکر هایدگر). تهران: نگاه معاصر.
وارنوک، مری (1379). اگزیستانسیالیسمواخلاق، ترجمة مسعود علیا، تهران: ققنوس.
Caputo, J. D (1986). The Mystical Element in Heidegger’s Thought, New York, Ohio University Press.
Guignon, Charles. B (1996). The Cambridge Companion to Heidegger, Cambridge: Cambridge University Press.
Heidegger, Martin (1957). Identitat und Differenz, Pfullingen: Verlag Gunther Neske.
Heidegger, Martin (1997). Kant and the Problem of Metaphysics, translated by Richard Taft, Bloomington: Indiana University Press.
Hemming, Laurence Paul (2002). ‘Heidegger's Atheism: The Refusal of a Theological Voice’, Notre Dame; Indiana: University of Notre Dame Press.
Hodge. Joanna (1995). Heidegger and Ethics, London: Rutledge Press.
Jonas, Hans (1964). ‘Heidegger and Theology’, Review of Metaphysics, No. 18.
Lewis. Michael (2005). Heidegger and the Place of Ethics, London and New York: Continuum Press.
O'Connell, Colin Brian (1988). ‘A Study of Heideggr’s Theological Development: Hermeneutical and Ontological Programme’, Open Access Dissertations and Theses.
ابتدای صفحه