جستارهای فلسفه دین
مفهوم خدا در اندیشه ابن‌سینا

مستانه کاکایی؛ حسن عباسی حسین آبادی

دوره 6، شماره 1 ، اردیبهشت 1396، صفحه 1-17

چکیده
  ابن‌سینا بر اساس وجودشناسی، خداشناسی را تبیین می‌کند و برای اثبات خدا استدلالی مبتنی بر وجودشناسی بیان می‌کند. اصل مهم وجودی او تمایز میان وجود و ماهیت است. بر اساس این تمایز، موجودات به دو قسم واجب و ممکن تقسیم می‌شوند. در واجب‌الوجود تمایز وجود و ماهیت بی‌معناست و در ممکنات چنین تمایزی برقرار است. پرسش اولیه این است که ابن‌سینا ...  بیشتر

نمادگرایی دینی از نگاه پل تیلیش با تکیه بر نظام الهیاتی ـ فلسفی وی

سیده سعیده میرصدری؛ منصور نصیری

دوره 6، شماره 1 ، اردیبهشت 1396، صفحه 19-44

چکیده
  در بحث زبان دین، معناداری گزاره­های دینی یکی از چالش­های پیش رویِ فلاسفة دین است. در میانِ نظریه‌ها و پاسخ­های داده شده، نظریة نمادگرایی دینی پل تیلیش اهمیت ویژه­ای دارد. براساس این نظریه، تمامی گزاره­های دینی به غیر از گزارة «خدا وجود دارد» نماد­ هستند. وی با تمایز قائل شدن بین نماد و نشانه، و غیرلفظی و نمادین خواندن ...  بیشتر

معناداری زندگی در پرتو جاودانگی نفس از دیدگاه ملاصدرا

فروغ السادات رحیم پور؛ محمد جواد ذریه؛ زهرا آبیار

دوره 6، شماره 1 ، اردیبهشت 1396، صفحه 45-64

چکیده
  پرسش از معنای زندگی و جاودانگی انسان، از جملة دغدغه‌های بنیادینی است که از دیرباز ذهن اندیشه‌وران را به خود مشغول ساخته است. باور به حیات پس از مرگ و جاودانگی در نوع تفسیر انسان از زندگی و در معناداری یا بی‌معنایی آن نقش مهمی دارد. ملاصدرا بر اساس عناصری از نظام فلسفی خویش هم‌چون تجرد نفس، حرکت جوهری، حدوث جسمانی و بقای روحانی نفس ...  بیشتر

بررسی دیدگاه نانسی مورفی در باب فاعلیت خداوند در عالم

تهامه انصاریان؛ نرگس نظرنژاد

دوره 6، شماره 1 ، اردیبهشت 1396، صفحه 65-88

چکیده
  نانسی مورفی، فیلسوف و متأله معاصر آمریکایی کوشیده است تا با استفاده از فیزیک کوانتوم، تبیین جدیدی از فاعلیت خداوند در عالم ارائه کند. به اعتقاد وی، هر نظریه‌ای که در باب فاعلیت خداوند در جهان مطرح می‌شود، در صورتی پذیرفتنی است که با علم و الهیات سازگار باشد. مورفی برای تبیین دیدگاه خود در باب عملکرد خداوند در جهان از «علیت پایین ...  بیشتر

بررسی مواجهه با رنج آزادی اگزیستانسیال و راه های گریز از رنج آزادی از منظر اروین یالوم و مولانا

حبیب مظاهری؛ امیرعباس علی‌زمانی

دوره 6، شماره 1 ، اردیبهشت 1396، صفحه 89-107

چکیده
  پیوند میان «آزادی» و «رنج» به نحو شهودی روشن نیست؛ زیرا در نگاه اول «آزادی» ظاهراً فقط دربرگیرندة اشارات ضمنی مثبت بلاواسطه است اما آزادی روی تیره‌ای دارد که همراه با رنج وجودی است. آزادی از منظر انسان خالق از لحاظ روانی سرشار از اضطراب است از این جهت که ما به عمیق‌ترین مفهوم، مسئول خودمان هستیم؛ نه‌تنها برای جهان ...  بیشتر

دین‌پژوهی مصطفی ملکیان؛ بررسی و نقد

علی رحیمی شاهرخت؛ علی حقی

دوره 6، شماره 1 ، اردیبهشت 1396، صفحه 109-126

چکیده
  یکی از نظریه‌های عرصة دین‌پژوهی معاصر ایران پروژة «عقلانیت و معنویت» مصطفی ملکیان است. این نظریه با محور قراردادن مؤلفه‌های اجتناب‌ناپذیر مدرنیته به مواجهه با دین سنتی می‌رود و ضمن مقایسه این مؤلفه‌ها با ویژگی‌های اصلی دین سنتی، حکم به تباین میان دین‌داری و مدرن‌بودن می‌کند. فهم سنتی از دین را در جهان مدرن کارآمد نمی‌داند ...  بیشتر