جستارهای فلسفه دین
دلالت های براهین اثبات خداوند بر تشکیک خاصی وجود در اندیشه ابن سینا

آیسودا هاشم پور؛ علی محمد ساجدی

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، صفحه 1-17

چکیده
  یکی از احکام مهم مسئله وجود در هستی­شناسی، مسئله تشکیک در وجود است که بطور خاص در فلسفه ملاصدرا مطرح و مختصات آن روشن شده است. لکن به نظر می­رسد با تفطن در آرای پیشینیان نیز بتوان شالوده­ی این مسئله را پیگیری نمود. نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، دلالت­های براهین اثبات خداوند در فلسفه ابن­سینا بر مسئله تشکیک خاصی وجود که ...  بیشتر

منشأ شر از دیدگاه افلاطون

فاطمه رأفتی؛ محمد سعیدی مهر؛ بابک عباسی

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، صفحه 19-32

چکیده
  افلاطون در هیچ یک از آثار خود نظریه منقح و مفصلی در باب شرور ارائه نداده است و تنها در برخی محاورات وی می توان اشاراتی به مسائلی همچون منشأ پیدایش شرور در عالم یافت. ابهام موجود در آثار افلاطون سبب شده که برخی پژوهشگران اظهار دارند که اساساً افلاطون نظریه ای در این باب نپرورانده و گروهی دیگر که معتقدند وی در باره منشأ شر سخن گفته، در ...  بیشتر

روی‌آورد معرفت‌شناسانه به مسئله خدا در اندیشه علامه حلی

حسن عباسی حسین آبادی

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، صفحه 33-49

چکیده
  روی‌آورد معرفت‌شناسانۀ خدا به بررسی امکان شناخت خدا و ابزار و راه‌های تبیین شناخت او می‌‎پردازد. در اعصار مختلف کلام اسلامی، متکلمان مختلف بنابر مبانی شناختی و میزان بهره‌گیری آنها از عقل و نقل، و نیز فلسفه یا متون دینی این مسئله را تبیین کردند. علامه حلی متکلمی از مدرسه «حله» با مشی مشایی، متأثر از مبانی فلسفی مشائیان و ...  بیشتر

سلطۀ الهی و حقایق ضروری، نقد برایان لفتو بر نظریات الوهی

مهدی ساعتچی؛ محمد سعیدی مهر؛ رسول رسولی پور

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، صفحه 51-75

چکیده
  در باور ادیان ابراهیمی خدا مبدأ همۀ اشیاء و حاکم بر کل ماسوا است. پذیرش ضرورت‌ متافیزیکی ما را با حقایقی روبرو می‌سازد که مطلقا ضروری اند و به ظاهر مطلبی دربارۀ خدا بیان نمی‌کنند، مانند «آب = H2O». در اینجا با دوراهۀ دشوارِ اثیفرون مواجهیم، اما نه در عرصۀ اخلاق که در عرصۀ متافیزیک؛ آیا حقایق ضروری صادقند چون خدا آن‌ها را تصدیق ...  بیشتر

رواداری ادعای ادیان توحیدی بر ناحق بودن سایر ادیان

حمیدرضا آیت اللهی

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، صفحه 77-95

چکیده
  در این مقاله در نظر است نشان داده شود که ادیان توحیدی که به وجود خداوند و رخداد معاد باور دارند می توانند ادیانی که این دو واقعیت را تکذیب می کنند از دائره حقانیت بیرون بدانند چرا که این دو باور ناظر به واقعیتهایی ابژکتیو است نه اموری سوبژکتیو که مبنای ادعا و استدلال کثرت گرایان است. سپس دوشرط اساسی دینداری یعنی پرستش و رفتارهای مبتنی ...  بیشتر

تحلیل و بررسی انگارۀ «وعدۀ فرجام شناختی» در الهیات امید یورگن مولتمان

رسول رسولی پور؛ حسن سرایلو

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، صفحه 97-120

چکیده
  زندگی اجتماعی بشر در میان آرمان کامیابی ابدی و آرمان­شهر محفوف به عدل و صلح از یک سو، و رنج ناشی از واقعیات تلخ حیات جمعی او مانند مرگ، استثمار، فقر و ... از سوی دیگر، ذهن بسیاری  را برای ارضای گرایش­های اُتوپیایی و غلبۀ بر رنج و شر، به خود مشغول کرده است. فیلسوفان دین،­ روان­شناسان و جامعه­شناسان همگی در­پی نسخه­ای راه­گشا ...  بیشتر

مساله رنج، و تقرب به خدا: ارزیابی و نقد

سارا بغدادی؛ سید امیر اکرمی

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، صفحه 121-141

چکیده
  النور استامپ، فیلسوف معاصر، در مقام یک خداباور در صدد اقامه­ی دفاعیه­ای برضد مساله­ی رنج( شرّ)، بر می­آید. بنا بر دفاعیه­ی ایشان، اولا، رنج شرط لازم تحقق برخی خیرها است و ثانیا، آن خیر ناقض رنج موجود است. دغدغه­ی علمی­ای که در این مقاله دنبال می­شود، نقد دفاعیه­ی مزبور است. در این ­راستا، پیش از هر چیز، طرح و تبیین اصل ...  بیشتر

خداباوریِ شک‌گرایانۀ ویلیام آلستون و مایکل برگمن؛ پی‌آمدهای نامطلوب اخلاقی

نعیمه پورمحمدی؛ احمدرضا هاشمی

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، صفحه 143-167

چکیده
  با مسئله شاهدمحور شر از سوی ویلیام رو کمابیش آشنا هستیم. رو وجود خدا یا (در مقالات متأخرش) احتمال وجود خدا را به خاطر نیافتن دلایل موجهِ خدا برای تجویز شرور رد می‌کند. خداباوران در مقابل، کوشیده‌اند از  دلایلِ موجه خدا برای تجویز شرور پرده بردارند و توجیهاتی با عنوان تئودیسه عرضه کنند. در این میان، خداباوری شک‌گرایانه در واکنش به ...  بیشتر

بررسی دو استدلال علیه نظریات امر الهی

یوسف خرم پناه؛ یدالله دادجو؛ رجب اکبرزاده

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، صفحه 169-195

چکیده
  پرسش از رابطه دین و اخلاق قدمتی به درازای تاریخ فلسفه و اندیشه دارد، در بین نظریات مطرح شده در باب این مسأله، نظریه امر الهی همواره در طول تاریخ یکی از کم‏شمار ترین طرفداران را داشته و آماج حملات و انتقادات شدید قرار گرفته است، در این مقاله دو استدلال علیه این نظریه را بررسی کرده ایم، استدلال اول علیه نظریه آدامز که مشهورترین طرفدار ...  بیشتر

خوانش بافت‌محور شهید مطهری از داستان موسی(ع) و خضر(ع) و دلالت‌های آن در تفکر عقلانی

مهدی بهنیافر

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، صفحه 197-223

چکیده
  این پژوهش به خوانش عقلی شهیدمطهری از داستان موسی(ع)وخضر(ع) در قرآن‌کریم می‌پردازد. وجه عقلی این خوانش به استفاده از مفهوم فلسفی بافت در تحلیل رفتار طرفین داستان، تحلیل عقلی و غیرباطنی رفتار موسی(ع) و نیز دلالت‌هایی در تفکر عقلانی‌وانتقادی است.در نگاه مطهری بافت فکری طرفین داستان از جهاتی قیاس‌ناپذیر و متمایز از یکدیگر است و آن‌ها ...  بیشتر

نسبت معرفت ایمانی به خدا با سعادت در باور اکوئیناس و علامه طباطبایی

سید محمد جواد بنی سعید لنگرودی؛ سید جواد میری؛ امیرعباس علی‌زمانی

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، صفحه 225-244

چکیده
  نوشتار حاضر به چیستی سعادت انسان و نسبت آن با معرفت ایمانی به خدا می‌پردازد. سن توماس اکوئیناس در سنت فلسفه مسیحی، و علامه طباطبایی در زمره متعاطیان حکمت صدرایی در سنت فلسفه اسلامی به این موضوع پرداخته و هر دو سعادت حقیقی را در شناخت و اتحاد با خدا می‌دانند و معتقدند از آنجا که سعادت حقیقی، برای انسان و در مورد غایت نهایی او بکار می‌رود، ...  بیشتر

تحلیل و بررسی معجزه به مثابه معضل شر از دیدگاه جیمز کلیر

بشر ممداف؛ محمد محمد رضایی

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، صفحه 245-268

چکیده
  معضل شر و مسئله­ی معجزه،از مهمترین مسائل فلسفه­ی دین می­باشد. جان مکی، ویلیام­رو و سایر فیلسوفان مسئله­ی منطقی شر و مسئله­­ی شواهدی شر را مطرح می­سازند، حال آن­که جیمز کلر معجزه را به منزله­ی مسئله سوم شر مطرح ساخته­است. جیمز کلر معجزه را به دو قسم، معجزات معرفتی و عملی تقسیم میکند و معتقد است که احتمال وقوع معجزات ...  بیشتر