جستارهای فلسفه دین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه گروه فلسفه دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی دنشگاه تبریز

2 دانشیار فلسفه دانشگاه تبریز

3 دانشجوی گروه فلسفه دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه تبریز، ایران

چکیده

در عقل‌گرایی جدید که با دکارت شروع می‌شود، معرفت فراتر از عقل جایی ندارد و هر آن‌چه با عقل شناختنی نباشد، در حوزه معرفت جای نمی‌گیرد. از آنجا که دکارت ایمان را از سنخ معرفت نمی-شمارد، میان عقل و دین تفاوتی ماهوی می‌گذارد و آن دو را به دو معنای کاملاً مختلفی تفسیر می‌نماید؛ به این معنا که ایمان را از تبار باور شمرده و آن را با اعتماد و اطمینان برابر می‌داند. ایمان برخلاف معرفت و عقلانیت که به‌تدریج و برپایه تلاش آدمی به‌دست می‌آید، دفعتاً رخ می‌دهد و وحی الهی نه به‌تدریج و تدرُّج بلکه در ضمن تغییری دفعی ما را به مقام اعتقادی مصون از خطا برمی‌کشد. دکارت در باب ارتباط روش ریاضی با مقولات دینی نیز معتقد است که اساساً روش ریاضی در حوزۀ ایمان کاربردی نداشته و به حوزه معرفت عقلانی محدود است. وی در داوری میان دین و عقل، به سود دین حکم می‌کند و الهیات را به مثابۀ علم غیر‌ممکن می‌شمارد.

کلیدواژه‌ها

منابع

ابن­رشد، محمد ابن احمد، 2007، الکشف عن مناهج الادلة فی عقائد الملة، بیروت، مرکز دراسات الوحدة العربیة.
پایلین دیوید ای، 1388، الاهیات طبیعی، مجموعه مقالات الهیات جدید مسیحی، احمدرضا مفتاح، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ اول.
دکارت، 1384، اعتراضات و پاسخ­ها، علی افضلی، چاپ اول، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، تهران
----، 1390، تاملات در فلسفه اولی، احمد احمدی،سمت، چاپ 8، تهران
----، 1371،اصول فلسفه، صانعی، انتشارات بین المللی علم الهدی، چاپ دوم، تهران
----،1348، گفتار در روش، چاپخانه خائفی، محی­الدین صفایی حائری
----،1390، قواعد هدایت­ذهن، فلسفۀ دکارت، منوچهر صانعی­دره­بیدی، انتشارات بین المللی علم الهدی، چاپ دوم، تهران.
رحمتی اله یار. شهابی پرویز. داوری اردکانی رضا، 1399، سوبژکتیویته در فلسفه دکارت، نشریه پژوهش­های فلسفی، سال 14، شماره 30، بهار.
ژیلسون، 1375، مبانی فلسفه مسیحیت، محمد محمد­رضایی و سید محمود موسوی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
----، 1389، تاریخ فلسفه مسیحی در قرون وسطی، رضا نصر­گندمی­آبادی، نشر دانشگاه ادیان و مذاهب.
اوی زرمان. تئودور، 1377، مسائل تاریخ فلسفه،  پرویز بابایی، تهران، نشر نگاه.
اصغری محمد، 1388، دفاع لویناس از سوبژکتیویته دکارتی، نشریه پژوهش­های فلسفی، سال 52، شماره 214، پاییز و زمستان.
مک­لاود، کرولین، 1395،اعتماد، دانشنامه استنفورد، ترجمه مسعود علیا، انتشارات ققنوس، چاپ اول، تهران.
صانعی دره­بیدی، صانعی، 1383، فلسفه لایب­نیتس، تهران، ققنوس.
هگل، گئورگ ویلهلم فردریش، 1399، پدیدراشناسی روح، سید مسعود حسینی، محمدمهدی اردبیلی، تهران، نی.
- Marcelo de Araujo, 2003,Walter de Gruyter, Scepticism,Freedom and AutonomyA Study of the Moral Foundationsof Descartes' Theory of Knowledge,by· Berlin · New York
-Aquinas. Saint Thomas, 1947, Summa Theologica.Translated by Fathers of the English DominicanProvince. Benziger Bros. edition, ,URL
-Michael Della Rocca , 2006, The Blackwell Guide toDescartes’Meditations,Judgment and Will, Edited by Stephen Gaukroger ©  by Blackwell Publishing Ltd
-Charles Larmore. 2006, Descartes’Meditations, Descartes and Skepticism, Michael Della Rocca,  Edited by Stephen Gaukroger , by Blackwell Publishing Ltd
-STEPHEN MENN, 1998, Descartes and Augustine, McGill University© Cambridge University Press
-Noa Naaman-Zauderer, 2010, Descartes’ Deontological Turn, Reason, Will, and Virtue in the Later Writings, First published, Published in the United States of America by Cambridge University Press, New York