جستارهای فلسفه دین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

  ویتگنشتاین در فقرات پایانی تراکتاتوس از وجود امر ناگفتنی سخن می‌گوید که خود را نشان می‌دهد. اراده و سوژة مرید در آموزه‌های ویتگنشتاین متقدم در زمرة ناگفتنی‌ها قرار می‌گیرد. ویتگنشتاین در یادداشت‌ها، از سوژه با چهار عنوانِ سوژة متفکر، سوژة شناسا، سوژة متافیزیکی، و سوژة مرید سخن می‌گوید. سوژة مرید متفاوت از دیگر عناوین تبیین می‌شود. سوژة مرید امری استعلایی و حامل خیر و شر است و بدون آن اخلاق معنا نمی‌یابد. می‌توان گفت اراده، سوژة مرید، و ارادة بیگانه یا خدا بیش‌ترین نقش را در اخلاق ویتگنشتاینی بازی می‌کنند. با این حال ابهامات قابل توجهی در این مفاهیم وجود دارد. این نوشتار در پی آن است تا در مسیر روشن‌سازی این مفاهیم در آموزه‌های ویتگنشتاین مقدم قدم بردارد.

کلیدواژه‌ها