جستارهای فلسفه دین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه کاشان

چکیده

امروزه الهیات مسیحی، بیش از هر زمان دیگر، با مسئلة وجود خدا، شناخت او و به‌ویژه، ارتباط میان علم و ارادة الهی با اراده و تقدیر انسان، درگیریِ فلسفی و کلامی دارد. در دوران معاصر، با ظهور نحله‌های جدید فلسفی در غرب، الهیات مسیحی نیز نحله‌های فلسفیِ مختلفی را درون خود تجربه کرده است، که الهیات یا خداباوریِ کلاسیک، خداباوریِ گشوده و خداباوریِ نئوکلاسیک را می‌توان سه مورد از برجسته‌ترین این نحله‌ها دانست. هر یک از این سه مکتب فلسفی ـ الهیاتی، سعی کرده‌اند تا با ارائة تصویری از خداوند، به بسیاری از مسائل سنتی و جدید در خصوص خداوند و ارتباط او با نظام هستی و به‌خصوص با انسان و ارادة او، پاسخ دهند. در این جستار، تلاش خواهیم کرد تا با ارائة تصویری کلی از این سه مکتب، به مهم‌ترین اشکالات و انتقادات واردشده بر آن‌ها، به‌ویژه انتقاداتی که از سوی خودِ فیلسوفان مسیحی مطرح شده‌اند، توجه کنیم و جایگاه هر یک را در فلسفة مسیحیِ معاصر، بکاویم. همچنین، در نقد و بررسی این خداباوری‌های سه‌گانه، از آرای ملاصدرا نیز، به‌ویژه در مباحثی چون حدود شناخت عقل، مسئلة شر و علم پیشین خداوند، بهره خواهیم برد. ازاین‌رو، نقد خداباوری‌های مذکور را هم به صورت درون‌سیستمی و هم برون‌سیستمی دنبال خواهیم کرد.

کلیدواژه‌ها

موسوی خمینی، سید روح‌الله ( 1383 ). شرح چهل حدیث، جلد سی و یکم، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
طباطبایی، سیدمحمد حسین (1373). الرسائل التوحیدیه، قم: مؤسسة ‌نشر اسلامی.
ملاصدرا، صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1346). الشواهد الربوبیه، تهران: انتشارات مولی.
ملاصدرا، صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1379). اسفار، تعلیقات سبزواری و طباطبایی، قم: نشر مصطفوی.
ملاصدرا، صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1391). ایقاظ النائمین، ترجمة زهرا اردستانی، قم: بوستان کتاب.
 
Clark, Kelly James (1992). Our Knowledge of God: Essays on Natural and Philosophical Theology, Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
Corlett J. Angelo (2010). The Errors of Atheism, New York: Continuum.
Davis, Stephen (2006). Christian Philosophical Theology, Oxford University Press.
Davis, Stephen (1983). Logic and The Nature of God, Printed in Great Britain by Antony Rowe Ltd, Chippenham, Wiltshire.
Davies, Bria (2011). Thomas Aquinas on God and Evil, Oxford University Press.
Helm, Paul (2003). Eternal God, Oxford University Press.
Leftow, Brian (2010). God and Necessity, Oxford University Press.
Mackie, J. L. (1964). ‘Evil and Omnipotence’, in God and Evil, Nelson Pike (ed.), Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
Mawson, T. J. (2005). Belief in God: An Introduction to the Philosophy of Religion,  Oxford University Press.
Martin, Michael (ed.) (2007). The Cambridge Companion to Atheism, Cambridge University Press.
Messinese Leonardo (2005). The Problem of God in Modern Philosophy, Lateran University Press.
Pinnock, Clark (1994). The Openness of God, Downers Grove: InterVarsity Press.
Pike Nelson (1970). God and Timelessness, London: Routledge & Megan Paul.
Pike Nelson (1970). ‘Divine Omniscience and Voluntary Action’, Philosophy of Religionby Steven Cahn (New York: Harper and Row.
Poidevin, Robin (1996). Arguing for Atheism: an introduction to the philosophy of religion, Routledge.
Smith, Martyn (2008). Religion, Culture And Sacred Space, New York, Palgrave Macmillan.
Tuggy, Dale (2007). ‘Three Roads to Open Theism’, in Faith and Philosophy, Vol. 24, Issue 1.
Ware, Bruce (2003). Their God Is Too Small: Open Theism and the Undermining of Confidence in God, United States of America: Crossway Books.