جستارهای فلسفه دین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 استادیار گروه فلسفه، دانشگاه تهران پردیس فارابی

چکیده

در بحث زبان دین، معناداری گزاره­های دینی یکی از چالش­های پیش رویِ فلاسفة دین است. در میانِ نظریه‌ها و پاسخ­های داده شده، نظریة نمادگرایی دینی پل تیلیش اهمیت ویژه­ای دارد. براساس این نظریه، تمامی گزاره­های دینی به غیر از گزارة «خدا وجود دارد» نماد­ هستند. وی با تمایز قائل شدن بین نماد و نشانه، و غیرلفظی و نمادین خواندن گزاره­های دینی، سخن‌گفتن از خداوند را بی­معنا نمی‌داند و بدین‌ترتیب به چالش اصلی پیش روی دین­داران که از جانب پوزیتیویست­ها مطرح شده بود پاسخ می­دهد. تفسیر نمادین از زبان دین تلاش دارد تا توضیح دهد که چگونه زبان دینی می‌تواند معرفت‌بخش باشد. اما اشکال اصلی وارد بر نظریة وی این است که با قبول پیش‌فرض حداکثری او در باب نمادین‌بودن تمامی گزاره­های دینی و زبان دین، دیگر نمی­توان به نحو حقیقی و غیرنمادین در باب خدا سخن گفت. بنابراین راه برای شناخت و ارتباط برقرارکردن با خداوند بسته شده و تفسیر نمادین وی بیش از آن­که تفسیری الاهیاتی باشد، تبدیل به یک تفسیر متافیزیکی می­شود و تا جایی پیش می­رود که حتی مسیحیت را از درون خالی می‌کند و جز پوسته­ای از آن باقی نمی­گذارد. شناخت و فهم این نظریة پیچیدة تیلیش فقط با شناخت دغدغه­های فلسفی ـ الاهیاتی وی و فقط در چهارچوب کل نظام فکری­اش امکان­پذیر است.

کلیدواژه‌ها

کتاب مقدس.
پترسون، مایکل و دیگران (1393). عقل و اعتقاد دینی: درآمدی بر فلسفه دین، ترجمة احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
تیلیش، پل (1381). الهیات سیستماتیک، ج 2 و 1،ترجمة حسین نوروزی،تهران: انتشاراتحکمت.
تیلیش، پل (1384). شجاعتِ بودن، ترجمة مراد فرهادپور، تهران: شرکت انتشارات علمی وفرهنگی.
سارتر، ژانپل (1380). اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، ترجمة مصطفی رحیمی، تهران: انتشاراتنیلوفر.
گیسلر، نورمن (1391). فلسفة دین، ترجمه دکتر حمیدرضا آیت­اللهی، تهران: انتشارات حکمت.
 
Alston, William P. (1998). ‘Religious language’ in Routledge Encyclopedia of Philosophy, Vol. 8, Craig Edward (ed.), London: Routledge.
Paul J. Achtemeier (1985). ‘Biblical Criticism’ in Harper's Bible Dictionary, Harper and Row.
Ford, Lewis S. (1966). ‘The Three Strands of Tillich’s Theory of Religious Symbols’, The Journal of Religion, Vol. 46, No. 1, Part 2, University of Chicago Press.
Hébert, Mireille, Reijnen, Anne Marie (2010). Paul Tillich et Karl Barth: Accords et Antagonismes Théologique, LIT Verlag Münster.
Hick, John H. (1990).Philosophy of Religion. New Delhi: Prentice Hall of India.
McDonald, H. D. (1964). ‘The Symbolic Theology of Paul Tillich’, Scottish Journal of Theology, Vol. 17, Issue 4.
Amy-Jill Levine et al (eds.) (2006).The Historical Jesus in Context, Princeton University Press.
Heywood, Thomas, J. (1965). ‘Religious Language as Symbolism’, Religious Studies, Issue 1.
Tillich, Paul (1975). Systematic Theology, Vol. I & II,London: The University of Chicago Press.
Tillich, Paul (1996). ‘Religious Language as Symbolic’, in Philosophy of Religion, Selected Readings, NewYork: Oxford University Press
Tillich, Paul (1958). ‘The Religious Symbol’, Daedalus, Vol. 87, No. 3.
Tillich, Paul (1957). The Dynamics of Faith, Harper Torchbooks.
Tillich, Paul (1959). Theology of Culture, Robert C. Kimball (ed.), New York: Oxford University Press.
‘Demythologization’, Oxford Biblical Studies Online, in www.oxfordbiblicalstudies.com.