جستارهای فلسفه دین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار فلسفه دانشگاه تهران

2 دانشکده الهیات دانشگاه تهران پردیس فارابی

http://dx.doi.org/10.22034/rs.2019.4126

چکیده

خداباوری گشوده، رویکردی نوین در عرصة الهیات و فلسفة دین به‌شمار می‌رود که با نظرات و دیدگاه‌های خود نظرات اندیشمندان معاصر را به خود جلب کرده است. ادعای اصلی حامیان این رویکرد این است که بسیاری از آموزه‌های رایج کلام مسیحی در باب ذات و صفات خداوند مطابق با کتاب مقدس نیستند و از همین رو ناسازگاری‌هایی را با علم جدید در اندیشه‌های دینی به‌وجود آورده است. یکی از این ناسازگاری‌ها، در ‌مسئلة تعارض میان علم پیشین الهی و اختیار انسان نمود پیدا می‌کند. خداباوران گشوده ضمن بازتعریف برخی صفات خداوند ازجمله علم مطلق خداوند، سعی در حل این تعارض سنتی و جنجالی کرده‌اند. آن‌ها همچنین برای حل این ‌مسئله، رابطة خداوند با جهان را نیز به‌گونه‌ای جدید تفسیر کرده‌اند. در این مقاله تلاش می‌شود تا روش حل تعارض میان علم پیشین خداوند و اختیار انسان توسط الهی‌دانان گشوده با تکیه‌بر فلسفة صدرایی مورد واکاوی و نقد قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

آون، اچ. پی (1380). دیدگاه‌ها دربارة خدا، ترجمة حمید بخشنده، دانشگاه قم: انتشارات اشراق.
ابوطالبی یزدی، مهدی و دیگران (1396). «جایگاه خداباوری گشوده به عنوان رویکردی نوین در میان انواع خداباوری»، جستارهای فلسفه دین، 6/2.
جرجانی، علی بن محمد (1325). شرح المواقف للقاضی عضد الدین عبدالرحمن الایجی، ج 4 و 8، قم: منشورات الشریف الرضی.
رحمتی، انشاء‌الله (1393). «علم مطلق از منظر معرفت‌شناسی دینی واقع‌گرایانه (تعارض علم و اختیار الهی و بشری)»، پژوهش‌های معرفتشناختی، 3/8.
رحمتی، انشاءالله (1395). «معیت سرمدی خداوند و علم مطلق»، پژوهشنامة فلسفة دین (نامه حکمت)، 14/2.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1420). رسالة خلق الأعمال در مجموعة رسائل فلسفی صدرالمتألهین، تصحیح حامد ناجی اصفهانی، تهران: حکمت.
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1981)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیّة الاربعة، ج 6 و 9، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1354)، المبدأ و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفة ایران.
میرصدری، سیده سعیده، نصیری، منصور (1397)، «بررسی و نقد آموزة گشودگی در حل تعارض علم الهی و اختیار بشری»، جستارهای فلسفة دین، 7/2.
 
Belt, Thomas. (2002). Open Theism and the Assemblies of God, Assembly of God Missionary, Beirut, Lebanon, Summer.
Basinger, David (2013). ‘Introduction to Open Theism’ in: Models of God and Alternative Ultimate Realities, edited by Diller, Jeanine, Kasher, Asa, Springer Netherlands.
Cobb John B (1976). ‘Spiritual Discernment in a Whiteheadian Perspective’, In Religious Experience and Process Theology, Harry Cargas and Bernard Lee (eds.), New York: Paulist.
Gardoski, Kenneth M. (2011). Open Theism, Babtist Bible Seminary, Clarks Summit Pa.
Hasker, William. (2004). Providence, Evil and the Openness of God, Routledge.
Hasker, William; Sanders, John (2017). ‘Open Theism: Progress and Prospects’, In Theologische Literaturzeitung, 142/9.
Johnston, Robert Morris. (1982). ‘The Openness of God: The Relationship of Divine Foreknowledge and Human Free Will [review] / Richard Rice’, Andrews University Seminary Studies (AUSS), 20/1.
Jowers, Dennis W. (2005). Open Theism: Its Nature, History, and Limitations, WRS Journal, Number 12/1.
Pike, Nelson (1996), Divine Omniscience and Voluntary Action, From Philosophy of Religion, Oxford University Press.
Pinnock, Clark, Richard Rice, John Sanders, William Hasker and David Basinger (1994). ‘The Openness of God: A Biblical Challenge to the Traditional Understanding of God’, Downers Grove: Intervarsity Press.
Pinnock, Clark. (2003). ‘Open Theism: ‘What is this? A new teaching? and with authority’’ (MK 1:27), Ashland Theological Journal, 32.
Rhoda, Alan R. (2013). ‘Open Theism and Other Models of Divine Providence’, In Diller, Jeanine, Kasher, Asa (eds.), Models of God and Alternative Ultimate Realities, Springer Netherlands.
Sanders, John (1998). The God Who Risks; a Theology of Devine Providence, Downers Grove: Intervarsity Press.
Sanders, John (2007(. ‘An Introduction to Open Theism’, In Reformed Review, 60/2.
Taliaferro, Charles & Harrison, Victoria S. & Goetz, Stewart. (2013). The Routledge Companion to Theism, Routledge.
Vanhoozer, Kevin J. (2012). Remythologizing Theology: Divine Action, Passion, and Authorship, Cambridge University Press.
Woodruff, David M. (2013). ‘Being and Doing in the Concept of God’, In Diller,
Jeanine, Kasher, Asa (eds.), Models of God and Alternative Ultimate Realities, Springer Netherlands
Zagzebski, Linda, (2008). ‘Foreknowledge and Free Will’, in Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edited by Edward N. Zalta.