جستارهای فلسفه دین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی

http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.36474.1432

چکیده

در این مقاله در نظر است نشان داده شود که ادیان توحیدی که به وجود خداوند و رخداد معاد باور دارند می توانند ادیانی که این دو واقعیت را تکذیب می کنند از دائره حقانیت بیرون بدانند چرا که این دو باور ناظر به واقعیتهایی ابژکتیو است نه اموری سوبژکتیو که مبنای ادعا و استدلال کثرت گرایان است. سپس دوشرط اساسی دینداری یعنی پرستش و رفتارهای مبتنی بر اخلاقیات تبیین خواهد شد. از آنجا که اعتقادات و رفتار دین مدارانه باورمندان به ادیان مختلف تحت تاثیر عوامل جبری بسیاری است لذا در خصوص درست و غلط بودن زندگی مومنانه آنها نمی توان بسادگی قضاوت کرد ودر این زمینه نه می توان از کثرت گرایی دفاع کرد و نه انحصارگرایی. اما تنوع غیر اختیاری زندگی های مومنانه منافاتی ندارد با آن که باورهای بنیادین هر دین را بتوان در معرض ارزیابی عقلانی قرار داد و هرکس با محدودیتهای خود بتواند درست ترین مسیر دینی را انتخاب کند. لذا دینی که بیشترین توفیق را بتواند در تجزیه و تحلیل عقلانی بدست آورد می تواند انحصارگرایانه از درست بودن خود در برابر سایر ادیان و مذاهب سخن بگوید.

کلیدواژه‌ها

منابع:
اخوان، مهدی (1392) «کثرت گرا یی جان هیک و نظریه ارجاع» جستارهای فلسفه دین، سال دوم شماره سوم، پاییز 1292، صص 13-1
بیسینگر، دیوید (1394) تنوع دینی در دانشنامه فلسفه استنفورد، ترجمه مهدی اخوان، تهران؛ ققنوس
دگارت، رنه (1376) «اصول فلسفه» در فلسفه دکارت منوچهر صانعی دره بیدی، انتشارات بین المللی الهدی؛تهران
گیسلر، نورمن ( 1391) فلسفه دین، ترجمه حمیدرضا آیت اللهی، انتشارات حکمت و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران
لگنهاوزن، محمد (1379) اسلام و کثرت گرایی دینی، ترجمه نرجس جواندل، انتشارات طه، قم.
مطهری، مرتضی (1372) عدل الهی، تهران، انتشارات صدرا
نجفی، محمدجواد؛ محمدی، جواد (1393) «کثرت گرایی دینی؛ بررسی و تحلیل تطبیقی دیدگاه استاد مطهری و کارل رانر» پژوهش های فلسفی-کلامی، مجله دانشگاه قم، سال شانزدهم، شماره اول، پاییز 1393
Basinger, David, "Religious Diversity (Pluralism)", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2020 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/win2020/entries/religious-pluralism/>.
Hick, John, 1989, An Interpretation of Religion: Human Responses to the Transcendent, New Haven: Yale University Press.
Hick. John, 1997b, “The Possibility of Religious Pluralism: A Reply to Gavin D’Costa,” Religious Studies, 33: 161–166.
Runzo, J., 1988, “God, Commitment, and Other Faiths: Pluralism vs. Relativism,” Faith and Philosophy, 5: 343–364.
Smart, Ninian. (1983). World Views, Crosscultural Explorations of Human Beliefs. New York: Charles Scribner’s Sons.
 
Smart, Ninian. (1993). The world’s religions. London: Cambridge.