جستارهای فلسفه دین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دانشکده ادبیات دانشگاه علامه طباطبایی(ره)

2 گروه فلسفه، دانشکده ادبیات، دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، تهران، ایران

http://dx.doi.org/10.22034/rs.2020.5846

چکیده

در نوشتار حاضر، دیدگاه استاد مطهری، فیلسوف و متکلّم مسلمان ایرانی و کارل یاسپرس، فیلسوف اگزیستانسیالیست آلمانی در باب «ایمان» را مورد بررسی قرار داده و تلاش می‌کنیم به اهمّ نکاتی که در این دو دیدگاه، قابل مطالعۀ تطبیقی هستند، بپردازیم. بدین منظور، ابتدا با روش توصیفی، اسنادی به گردآوری و تحلیل دیدگاه هریک از دو اندیشمند در باب مقولۀ ایمان پرداختیم و در این راستا تلاش کردیم در مطالعه‌ای تطبیقی، آراء ایشان را در ذیل محورهای متناظر گرد آوریم. درنهایت، نقاط اشتراک و افتراق را برشمردیم. هر دو متفکر بر ضرورت ایمان تأکید می‌کنند. ایمان استاد مطهری، ایمان وحیانیِ مشتمل بر دو رکن «شناخت» و «تسلیم» است. عقل در کسب این ایمان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. مطهری، عمل را داخل در مفهوم ایمان نمی‌داند، امّا به لحاظ وجودی، به رابطۀ وثیقی میان این دو قائل است.ایمان، دارای مراتب بوده و حدّ اعلای آن،یقین است. ایمان یاسپرس، ایمان فلسفی است، چراکه او وحی مورد قبول ادیان را انکار می‌کند. ایمان از نظر یاسپرس، جزئی و تاریخی و از سنخ تجربۀ وجودی است. ایمان فلسفی گرچه غیرعقلانی نیست امّا فاقد یقین و قطعیت است. عبادات، مناسک و نیایش‌های زبانی، در ایمان فلسفی، هیچ جایی ندارند.

کلیدواژه‌ها

  1. قرآن
  2. نهج­البلاغه
  3. بلکهام، ه، ج، (1368). شش متفکر اگزیستانسیالیست، ترجمه‌ی محسن حکیمی، تهران: نشر مرکز.
  4. حقیقت،لاله؛ زارع،الهه، (تابستان 1392)، «مقایسه ی ایمان وحیانی صدرا و ایمان فلسفی کارل یاسپرس»، اندیشه دینی، شماره 47، 95-136.
  5. رضوی طوسی، سید مجتبی، (بهار 1392)، «مفهوم ایمان در آثار استاد مطهری و پل تیلیش»، قبسات، شماره67، 179-195.
  6. فرامرز قراملکی، احد ، ابوالحسنی نیارکی، فرشته (بهار 1388). «مفهوم سازی استاد مطهری از ایمان»، اندیشه نوین دینی، سال پنجم، شماره شانزدهم، 9-31.
  7. کارکن بیدق، حبیب، (زمستان 1397)، «تبیین و نقد «ایمان فلسفی» کارل یاسپرس»، فصلنامه علّامه نشریه مؤسسه تحقیقاتی علوم اسلامی ـ انسانی دانشگاه تبریز، سال هفدهم ـ شماره پیاپی 55، 133-161.
  8. مطهری، مرتضی، (1396). شناخت از نظر قرآن، چاپ اول، تهران: صدرا.
  9. ..........................، (1394الف). گریز از ایمان و گریز از عمل، چاپ اول، تهران: صدرا.
  10. ..........................، (1380). مجموعه آثار، ج3، چاپ نهم، تهران: صدرا.
  11. ..........................، (1381). مجموعه آثار، ج2، چاپ دهم، ج9، چاپ ششم، تهران: صدرا.
  12. ..........................، (1382الف). مجموعه آثار، ج13، چاپ هفتم، تهران: صدرا.
  13. ..........................، (1385). مجموعه آثار، ج20، چاپ چهارم، تهران: صدرا.
  14. ..........................، (1387). مجموعه آثار، ج15، چاپ چهارم، ج16، چاپ هشتم، ج26، چاپ دوم، تهران: صدرا.
  15. ..........................، (1388). مجموعه آثار، ج4، چاپ دهم، ج18، چاپ پنجم، ج 23، چاپ پنجم، ج25، چاپ سوم، تهران: صدرا.
  16. ..........................، (1391). مجموعه آثار، ج22، چاپ هفتم، تهران: صدرا.
  17. ..........................، (1392الف). مجموعه آثار، ج8، چاپ دوازدهم، ج21، چاپ هشتم، ج27، چاپ پنجم، ج28، چاپ سوم، تهران: صدرا.
  18. ..........................، (1394ب). مجموعه آثار، ج29، چاپ دوم، تهران: صدرا.
  19. ..........................، (1395). مجموعه آثار، ج1، چاپ بیستم، تهران: صدرا.
  20. ..........................، (1377). یاداشت های استاد مطهری، ج4، چاپ اول، ج9، چاپ اول، تهران: صدرا.
  21. ..........................، (1378). یادداشت های استاد مطهری، ج1، چاپ اول، تهران: صدرا.
  22. ..........................، (1379). یادداشت های استاد مطهری، ج2، چاپ اول، تهران: صدرا.
  23. ..........................، (1382ب). یادداشت های استاد مطهری، ج6، چاپ دوم، ج8، چاپ اول، تهران: صدرا.
  24. ..........................، (1392ب). یادداشت های استاد مطهری، ج11، چاپ پنجم، تهران: صدرا.
  25. نصری، عبدالله، (1383). خدا و انسان در فلسفه یاسپرس، چاپ اول، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  26. ......................، (1386). «وحییاتجربةوجودیدرفلسفةیاسپرس»، نامه حکمت، سال پنجم، شماره2، صص5-18.
  27. یاسپرس، کارل، (1363). آغاز و انجام تاریخ، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
  28. ........................، (بی­تا). درآمدی بر فلسفه، ترجمه اسدالله مبشری، تهران: انتشارات حسینیه ارشاد، شرکت افست.
  29. ......................، (1393). عالم در آیینه تفکر فلسفی، ترجمه محمود عبادیان، تهران: نشر پرسش.
  30. .....................، (1395). فلسفه اگزیستانس، ترجمه لیلا روستایی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.

28. Jaspers, Karl. (1958), Myth and Christianity: An Inquiry into the Possibility of

Religion without Myth, trans. by N. Gutermann, New York: Noonday Press.

29. Id. (1969), Philosophy, 3 vellum, Tr. by E. B. Ashton, USA: Chicago University.

30. Id. (1955), Reason and Existenz, Translated by W. Earle, New York: Noonday Press. 

31. Id. (1947),  The Question of German Guilt, trans. by E.B. Ashton, New York: The Dial Press.

 

32. Id. (1949), The Perennial Scope Of Philosophy, Translated by Ralph Manbeim, Routledge LTD London Press.

 

33. Id. (1953), The Origine and Goal of History, Routledge LTD London Press.

34. Id. (1959), Truth and Symbol, tr.J.T.Wilde and N.Kluback and N.Kimmal,  Rowman & Littlefield Publishers

35. Id, (1954), Way to Wisdom: An Introduction to Philosophy, Translated by Ralph Manheim, New Haven: Yale University Press, P52.