جستارهای فلسفه دین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد فلسفه دانشگاه تهران

2 کارشناسی ارشد فلسفۀ دین، پردیس فارابی دانشگاه تهران

http://dx.doi.org/10.22034/rs.2020.5715

چکیده

هر انسانی که اندک شناختی از خود و اطراف خود پیدا کند با این پرسش روبه‌رو می‌شود که آیا مرگ پایان وجود و همۀ امیال و آرزوهای ماست؟ و اگر این‌طور نیست، زندگی یا زندگی‎های بعدی ما چگونه خواهند بود؟ این پرسش قدمتی به اندازۀ زندگی بشر داشته و اعتقاد به جاودانگی در تفسیر انسان از زندگی و معناداری یا بی‌معنا بودن آن نقش مهمی ایفا می‌کند. امّا برخی فیلسوفان شبهاتی را در باب معنادار بودن جاودانگی انسان مطرح کرده‌اند. مقالۀ حاضر با روشی تحلیلی‌ـ‌توصیفی به نقد و بررسی نسبت جاودانگی و معنای زندگی از دیدگاه برنارد ویلیامز پرداخته است. برنارد ویلیامز از منظر فلسفۀ اخلاق و با رویکردی عمل‌گرایانه استدلال می‌کند که چون یک زندگی جاودانه، نامطلوب است، تمنّا و طلب جاودانگی نیز معقول و موجّه نیست. ازاین‌رو ویلیامز نه‌تنها جاودانگی را برای معناداری زندگی غیرضروری می‌داند، بلکه از نظر وی، جاودانگی برای معنای زندگی مضرّ نیز هست و مرگ، درواقع آن چیزی است که به زندگی معنا می‌بخشد. نقدهای مختلفی که بر این دیدگاه وارد شده به نفی ناسازگاری جاودانگی و معنای ‌زندگی پرداخته و نشان می‌دهد ادلّۀ برنارد ویلیامز در ردّ هر نوع از جاودانگی صحیح و معتبر نبوده و از اتقان لازم برخوردار نیست.

کلیدواژه‌ها

منابع
زاگزبسکی، لیندا (1396). فلسفۀ دین (درآمدی تاریخی)، ترجمۀ شهاب‌الدین عباسی، تهران: کتاب پارسه.
صفاری، سعدی؛ رسولی شربیانی، رضا؛ اخلاقی، مرضیه (1396). «مقایسه و ارزیابی رابطۀ جاودانگی با معنای ‌زندگی در اندیشۀ تولستوی و ملاصدرا»، فصلنامۀ علمی پژوهشی حکمت صدرایی، ش2.
نراقی، آرش (1397). «متافیزیک مرگ: آیا جاودانگی خواستنی است؟»، ماهنامه اندیشۀ پویا، ش50.
نراقی، آرش (2017). «درسگفتار متافیزیک مرگ، جلسۀ دوم». نشانی اینترنتی فایل: www.arashnaraghi.org
وارن، جیمز (1396). مواجهه با مرگ اپیکور و منتقدانش، ترجمۀ محمدعمار مفید ، تهران: نشر مولا.
 
Altshuler, Roman (2015). “Immortality, Identity, and Deserability”, (ed. Michael Cholbi), Rowman & Littlefield: https://princeton.academia.edu/RomanAltshuler.
Bortolotti, Lisa, Nagasawa, Yujin (2009). “Complitation, Jornal. Immortality without boredom”, Blackwell Publishing Ltd, Volume22, Issue3, Pp: 261-277:
Bowie, Tim (2011). Mortality, Immortality, and Meaningfulness in Life. Carleton University Ottawa, Ontario.
Burley, Mikel (2009). Immortality and Meaning: Reflections on the Makropulos Debate. University of Leeds.
Chappell, Timothy (2009). “Infinity goes up on trial: must immortality be meaningless?” European Journal of philosophy. Volume17, Issue1, Pp: 30-44: https://doi.org/10.1111/j.1468-0378.2007.0028.
Neptune, Clinton (2019). “A Defense of the Deserability of Heaven”. Religious Studies, Published online: pp. 1-10: (DOI: 10.1017/S0034412518000835).
Neptune, Paul. Is immortality Tedious? “A response to Bernard Williams”: https://luc.academia.edu/ClintonNeptune.
Williams, Bernard (1973). “The makropulos case: reflections on the tedium of immortality”. Cambridge university press. Pp: 82-100: https://doi.org/10.1017/CBO9780511621253.008.
Wisnewski, Jeremy (2005). “Is immortal life worth living? Department of philosophy”, East Carolina university, Int J Philos Relig 58, Pp: 27–36: https://doi.org/10.1007/s11153-004-3511-4.