جستارهای فلسفه دین

نگاه تاریخی به دین در فلسفة هگل

علی اصغر مصلح

دوره 1، شماره 1 ، اردیبهشت 1391، ، صفحه 135-153

چکیده
  آن‌چه فلسفة دین هگل نامیده می‌شود حاصل نگاه فلسفی وی به دین است. در نظام فلسفی هگل، هنر، دین، و فلسفه در بخش روح مطلق قرار دارد. هنر نمود حسی، دین نمود تمثّلی، و فلسفه صورت عقلی (مفهوم) امر مطلق است. این سه مقوله در نسبتی دیالکتیکی با یک‌دیگر قرار دارند. دین آنتی‌تزِ (وضع مقابل) هنر، و فلسفه سنتز (وضع مجامع) هنر و دین است. مهم‌ترین تحولی ...  بیشتر

خداباوریِ شک‌گرایانۀ ویلیام آلستون و مایکل برگمن؛ پی‌آمدهای نامطلوب اخلاقی

نعیمه پورمحمدی؛ احمدرضا هاشمی

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، ، صفحه 143-167

https://doi.org/http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.37317.1440

چکیده
  با مسئله شاهدمحور شر از سوی ویلیام رو کمابیش آشنا هستیم. رو وجود خدا یا (در مقالات متأخرش) احتمال وجود خدا را به خاطر نیافتن دلایل موجهِ خدا برای تجویز شرور رد می‌کند. خداباوران در مقابل، کوشیده‌اند از  دلایلِ موجه خدا برای تجویز شرور پرده بردارند و توجیهاتی با عنوان تئودیسه عرضه کنند. در این میان، خداباوری شک‌گرایانه در واکنش به ...  بیشتر

اقالیم معرفت دینی: نگاهی فراسوی معرفت سکولار و معرفت دینی در نگاه علامه جعفری

شبنم فرجی؛ سید جواد میری

دوره 10، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 155-168

https://doi.org/10.22034/philor.2022.557762.1404

چکیده
  علامه جعفری با تکیه بر مفهوم «فرهنگ مشترک بشری» اندیشمندان مختلف در ازمنه و جوامع گوناگون را با یک دید کل‌نگرانه مورد توجه قرار می‌دهد و با روش‌شناسی خاص خود، معرفت دینی را به گونه‌ای صورت‌بندی می‌کند که توجه به آن، ما را به بازنگری و بازاندیشی حوزه‌های متفاوت اندیشه و الگوهای فکری رایج دعوت می‌کند. او معرفت دینی را برآیند ...  بیشتر

بررسی دو استدلال علیه نظریات امر الهی

یوسف خرم پناه؛ یدالله دادجو؛ رجب اکبرزاده

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، ، صفحه 169-195

https://doi.org/http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.36209.1430

چکیده
  پرسش از رابطه دین و اخلاق قدمتی به درازای تاریخ فلسفه و اندیشه دارد، در بین نظریات مطرح شده در باب این مسأله، نظریه امر الهی همواره در طول تاریخ یکی از کم‏شمار ترین طرفداران را داشته و آماج حملات و انتقادات شدید قرار گرفته است، در این مقاله دو استدلال علیه این نظریه را بررسی کرده ایم، استدلال اول علیه نظریه آدامز که مشهورترین طرفدار ...  بیشتر

بررسی انتقادی پاسخ مایکل ری به استدلال اختفای الاهی شلنبرگ

حسین خطیبی؛ رسول رسولی پور؛ امیرعباس علی‌زمانی

دوره 10، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 169-187

https://doi.org/10.22034/philor.2023.559954.1407

چکیده
  استدلال اختفای الاهی، به روایتی که فیلسوف کانادایی، جان ال. شلنبرگ آن را طرح می کند، یکی از استدلال های خداناباوری است که طبق آن، نبود ادله ی کافی به نفع خداباوری خود دلیلی به نفع خداناباوری است. پس از اقامه ی آن، متفکران بسیاری برای پاسخ گویی به آن اقدام کردند که برخی رویکردی بنایی و شمار اندکی نیز رویکرد مبنایی را برگزیده اند. یکی ...  بیشتر

واسازیِ تلقی سنت یهودی از مسالۀ خلق در سفر پیدایش از رهگذرِ تفسیر ملاصدرا از حدیث کنز مخفی

ابراهیم رنجبر؛ مهدی منفرد

دوره 10، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 189-207

https://doi.org/10.22034/philor.2023.2001792.1428

چکیده
  در الهیات از دیرباز این‌که خداوند این جهان را از عدم آفریده یا جهان به‌نحوی از انحاء پیش‌تر وجود داشته، ذهن همگان را به خود درگیر کرده است. فقرۀ نخست باب اول سفر پیدایش را شاید بتوان چالش‌برانگیزترین موضعی دانست که ذهن الهی‌دانان یهودی را در بابِ مسالۀ خلقت به خود مشغول کرده است. از دیگر سو، در سنت فلسفه و کلام اسلامی نیز مسالۀ خلق ...  بیشتر

خوانش بافت‌محور شهید مطهری از داستان موسی(ع) و خضر(ع) و دلالت‌های آن در تفکر عقلانی

مهدی بهنیافر

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، ، صفحه 197-223

https://doi.org/http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.36519.1433

چکیده
  این پژوهش به خوانش عقلی شهیدمطهری از داستان موسی(ع)وخضر(ع) در قرآن‌کریم می‌پردازد. وجه عقلی این خوانش به استفاده از مفهوم فلسفی بافت در تحلیل رفتار طرفین داستان، تحلیل عقلی و غیرباطنی رفتار موسی(ع) و نیز دلالت‌هایی در تفکر عقلانی‌وانتقادی است.در نگاه مطهری بافت فکری طرفین داستان از جهاتی قیاس‌ناپذیر و متمایز از یکدیگر است و آن‌ها ...  بیشتر

نسبت معرفت ایمانی به خدا با سعادت در باور اکوئیناس و علامه طباطبایی

سید محمد جواد بنی سعید لنگرودی؛ سید جواد میری؛ امیرعباس علی‌زمانی

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، ، صفحه 225-244

https://doi.org/http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.37193.1439

چکیده
  نوشتار حاضر به چیستی سعادت انسان و نسبت آن با معرفت ایمانی به خدا می‌پردازد. سن توماس اکوئیناس در سنت فلسفه مسیحی، و علامه طباطبایی در زمره متعاطیان حکمت صدرایی در سنت فلسفه اسلامی به این موضوع پرداخته و هر دو سعادت حقیقی را در شناخت و اتحاد با خدا می‌دانند و معتقدند از آنجا که سعادت حقیقی، برای انسان و در مورد غایت نهایی او بکار می‌رود، ...  بیشتر

تحلیل و بررسی معجزه به مثابه معضل شر از دیدگاه جیمز کلیر

بشر ممداف؛ محمد محمد رضایی

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، ، صفحه 245-268

https://doi.org/http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.38199.1449

چکیده
  معضل شر و مسئله­ی معجزه،از مهمترین مسائل فلسفه­ی دین می­باشد. جان مکی، ویلیام­رو و سایر فیلسوفان مسئله­ی منطقی شر و مسئله­­ی شواهدی شر را مطرح می­سازند، حال آن­که جیمز کلر معجزه را به منزله­ی مسئله سوم شر مطرح ساخته­است. جیمز کلر معجزه را به دو قسم، معجزات معرفتی و عملی تقسیم میکند و معتقد است که احتمال وقوع معجزات ...  بیشتر

رابطه ی خدا با آفرینش نخستین ؛تحلیل مفهومی مولفه های خوانش ابن سینا از قاعده ی الواحد

مریم باروتی؛ محمد سعیدی مهر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 شهریور 1402

https://doi.org/10.22034/philor.2023.2006908.1439

چکیده
  قاعده ی الواحد را می توان یکی از مهم ترین و پر چالش ترین قواعد فلسفی به حساب آورد. ابن سینا یکی از فیلسوفانی است که به این قاعده پرداخته است. او در عینِ اقامه ی ادله برای اثبات قاعده ی الواحد، آن را در نمط پنجم الاشارات ذیل عنوان "تنبیه" مطرح کرده است. خواجه نصیرالدین بر این اعتقاد است که چون ابن سینا این قاعده را بدیهی می داند، آن ...  بیشتر