مریم آقامحمدرضا؛ محمد جواد رضایی ره؛ حمیدرضا آیت اللهی
دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 29-55
چکیده
فاعلیت الهی از دیدگاه الهی دانان پویشی، فعالیت خدا در جهان و تاثیر گذاری او بر موجودات است. آنان برای پاسخگویی به مسائل فلسفی وکلامی در این موضوع، در تحلیل فاعلیت الهی در نظام عالم، تغییر را بهتر از ثبات دانسته و فلسفه خود را مبتنی بر تحول و پویش متقابل و ارگانیک همه موجودات می‌دانند. موجودات با داشتن دو بعد اصلی و تبعی، در عین داشتن ...
بیشتر
فاعلیت الهی از دیدگاه الهی دانان پویشی، فعالیت خدا در جهان و تاثیر گذاری او بر موجودات است. آنان برای پاسخگویی به مسائل فلسفی وکلامی در این موضوع، در تحلیل فاعلیت الهی در نظام عالم، تغییر را بهتر از ثبات دانسته و فلسفه خود را مبتنی بر تحول و پویش متقابل و ارگانیک همه موجودات می‌دانند. موجودات با داشتن دو بعد اصلی و تبعی، در عین داشتن روابط متقابل با یکدیگر، فردیت خود را حفظ کرده و دارای خلاقیت هستند. لذا خداوند نیز به عنوان یکی از موجودات این عالم که در عرض موجودات دیگر قرار دارد، در ذات تبعی اش متغیر است و رابطه اثر گذاری و اثر پذیری میان خداوند و موجودات عالم، منجر به حلول خداوند در جهان می‌شود. حال برای حفظ فاعلیت و خلاقیت و خود آفرینی موجودات دیگر در کنار فاعلیت الهی، علم پیشین و قدرت مطلق الهی نفی شده و خداوند خالق موجودات نیست بلکه صرفا دارای خلاقیت است. علی رغم وجود ناسازگاری درونی در دیدگاه این مکتب، ملاصدرا بر مبنای اصول فلسفی خود، نظریه الهی دانان پویشی در زمینه فاعلیت الهی را منافی وجوب ذاتی و بساطت ذات خداوند دانسته و با فاعل بالتجلی دانستن خداوند، در عین حفظ تعالی ذات الهی، فاعلیت او را در همه ابعاد موجودات اثبات، و زمینه پاسخگویی به اشکالات کلامی در حوزه فاعلیت الهی را فراهم می‌آورد.
حسین اجتهادیان؛ رسول رسولی پور
دوره 7، شماره 2 ، آبان 1397، ، صفحه 55-80
چکیده
تبیین فعل الهی یا نحوة تعامل خداوند با جهان و درک آن در بستر فلسفه و علم مدرن یکی از مسائل مهم و پرمناقشة فلسفة دین معاصر بوده است. بعد از نوآوریهای فیزیک جدید در قرن بیستم بعضی از متفکران مدعی شدند بر خلاف فیزیک کلاسیک که در آن قوانین فیزیکی محدود‌کنندة فعل خداوند تلقی میشدند، در فیزیک جدید، مفاهیمی چون عدم قطعیت میتواند فعل ...
بیشتر
تبیین فعل الهی یا نحوة تعامل خداوند با جهان و درک آن در بستر فلسفه و علم مدرن یکی از مسائل مهم و پرمناقشة فلسفة دین معاصر بوده است. بعد از نوآوریهای فیزیک جدید در قرن بیستم بعضی از متفکران مدعی شدند بر خلاف فیزیک کلاسیک که در آن قوانین فیزیکی محدود‌کنندة فعل خداوند تلقی میشدند، در فیزیک جدید، مفاهیمی چون عدم قطعیت میتواند فعل مداخلهآمیز خداوند در جهان طبیعت را توجیه و تبیین کنند. اما از آنجا که مکانیک کوانتم رایج دارای متافیزیک روشنی نبود، منجر به پارهای معضلات هستیشناسانه شد و بنابراین تفسیرهای متفاوتی از آن ارائه شد که هر یک برای الهیدانان راهحل متفاوتی را برای تبیین فعل الهی در جهان پیشنهاد میکرد. در این مقاله نشان میدهیم تفسیر دیوید بوم با ارائۀ ایدههایی مانند نظم مستتر، جنبش همگانی، کلنگری و عنصر اطلاعات در ماده، ظرفیت متافیزیکی مناسبی برای تبیین فعل الهی فراهم میکند.
تهامه انصاریان؛ نرگس نظرنژاد
دوره 6، شماره 1 ، اردیبهشت 1396، ، صفحه 65-88
چکیده
نانسی مورفی، فیلسوف و متأله معاصر آمریکایی کوشیده است تا با استفاده از فیزیک کوانتوم، تبیین جدیدی از فاعلیت خداوند در عالم ارائه کند. به اعتقاد وی، هر نظریه‌ای که در باب فاعلیت خداوند در جهان مطرح می‌شود، در صورتی پذیرفتنی است که با علم و الهیات سازگار باشد. مورفی برای تبیین دیدگاه خود در باب عملکرد خداوند در جهان از «علیت پایین ...
بیشتر
نانسی مورفی، فیلسوف و متأله معاصر آمریکایی کوشیده است تا با استفاده از فیزیک کوانتوم، تبیین جدیدی از فاعلیت خداوند در عالم ارائه کند. به اعتقاد وی، هر نظریه‌ای که در باب فاعلیت خداوند در جهان مطرح می‌شود، در صورتی پذیرفتنی است که با علم و الهیات سازگار باشد. مورفی برای تبیین دیدگاه خود در باب عملکرد خداوند در جهان از «علیت پایین به بالا» بهره میبرد. او خداوند را متغیر پنهان در سطح کوانتومی میداند. در نتیجه، با استفاده از عدم تعینی که در این سطح وجود دارد، فاعلیت خداوند را توضیح میدهد. از نظر مورفی هیچ رویداد تصادفیای در سطح کوانتومی وجود ندارد و هنگام رخداد فعل الهی، قوانین طبیعت نقض نمیشوند. در مقالۀ حاضر، پس از تلاش برای ارائة تبیین دقیقی از دیدگاه نانسی مورفی، نقدهای واردشده بر دیدگاه او طرح و بررسی شدهاند
