نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموختۀ دکتری فلسفۀ دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
2 استادیار فلسفۀ دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
3 دانشیار فلسفۀ دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
چکیده
کانت در دین در محدودۀ عقل تنها، این نظریه را ارائه می‌دهد که طبیعت انسان اساساً واجد یک شرّ بنیادین است. استدلال کانت برای شرّ بنیادین، عمدتاً از دو بخش تشکیل شده است؛ یکی میل ذاتی انسان نسبت به شرّ و دیگری ادعای فراگیر بودن شرارت بنیادین. کانت با نفی نظریۀ گناه نخستین، اصرار مـی‌ورزد کـه شـرّ بنیادین مشخّصه ناگزیر طبیعت انسان است، ولی مسئولیّت اخلاقی آن بر عهدۀ ماست. چرا که مـا آزادانـه آن را انتخاب و از آن پیروی می‌کنیم. کانت ادعا می‌کند که استعداد یا میل ذاتی در یک عامل منطقی و محدود یک اصل یا عملی ذهنی است که به سمت شرّ گرایش دارد. شرّ بنیادین، هم میل ذاتی و هم کنش اخلاقی است؛ یک وضعیّت متناقض که باعث شده است مفسّران آن را ناسازگار با سایر نظریات اخلاقی کانت دانسته وآن را رد کنند. هدف این مقاله، نقدی بر مفهوم شرّ بنیادین از منظر کانت و ارتباط آن با اختیار و مسئولیّت اخلاقی است؛ زیرا نسبت دادن شرّ بنیادین به آزادی فردی، آغاز موضع استقلال اخلاق است.
کلیدواژه‌ها
منابع
آگوستین (1392). شهر خدا. ترجمۀ حسین توفیقی. چاپ دوم. قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
ساسمن، دیوید (1389). «نظریۀ شرّ کانت در باب خطرات حبّ نفس و پیشینی بودن تاریخ». ترجمۀ مصطفی امیری. نشریۀ کتاب ماه فلسفه. شمارۀ 36.
سالیوان، راجرز (1370). اخلاق در فلسفۀ کانت. ترجمۀ عزت‌الله فولادوند. تهران: طرح نو.
طباطبایی، سیّدمحمّدحسین (1417). المیزان فی تفسیرالقرآن. ج 1. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
کانت، ایمانوئل (1388). درس‌های فلسفۀ اخلاق، ترجمۀ منوچهر صانعی‌دره‌بیدی. تهران: نقش و نگار.
کانت، ایمانوئل (1398). دین درمحدودۀ عقل تنها. ترجمۀ منوچهر صانعی دره‌بیدی. تهران: نقش و نگار.
کونگ، هانس (1386). متفکران بزرگ مسیحی. گروه مترجمان. قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
مجتهدی، کریم (1375). فلسفه در قرون وسطی (مجموعه مقالات).چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
Allison, Henry (1990). Kant’s Theory of Freedom. Cambridge: Cambridge University Press.
Fremstedal, Roe (2014). Kierkegaard and Kant on Radical Evil and the Highest Good Virtue. First published by Palgrave Macmillan.
Irwin, Terence (2011). The Development of Ethics A Historical and Critical Study. Oxford: Oxford University Press.
Kant, Immanuel (2002). Groundwork for the Metaphysics of Morals. Edited and translated by Allen W. Wood. New Haven and London: Yale University Press.
Kant, Immanuel (1996). Critiqe of Pure reason. translated by Werners S. Pluhar. Cambridge: Hacket Publishing Company.
McMullin, Irene (2013). 'Kant on Radical Evil and the Origin of Moral Responsibility'. Kantian Review. 18. pp. 49-72.
Wood, Allen W. (1970). Kant’s moral religion. London: Cornell University Press.
Wood, Allen W. (1999). Kant’s Ethical Thought. Cambridge: Cambridge UP.
)