دانشجوی دکتری، گروه فلسفه دین، پژوهشکده حکمت معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده
مکانیک کوانتم گرچه نظریه‌ای برای توضیح پدیده‌های فیزیکی بود ولی فیزیکدانان را با پدیده‌هایی مواجه کرد که باورهای رایج متافیزیکی آن‌ها را به چالش می‌کشید. لذا تفسیرهای مختلفی از مکانیک کوانتم ارائه شد که ناشی از برداشت‌های فلسفی متفاوت از مکانیک کوانتم بود. در میان این تفاسیر، تفسیر دیوید بوهم با توجه به ویژگی‌های خاصی که دارد برای اهداف الهیاتی ظرفیت‌های قابل توجهی دارد. در این مقاله ظرفیت‌های فلسفی و الهیاتی این تفسیر را در تلفیق با دیدگاه‌های هستی‌شناسانة ملاصدرا برای تبیین فعل الهی بررسی خواهیم کرد. در این مقاله نشان خواهیم داد تصویری که فلسفة صدرا از نحوة فاعلیت الهی ارائه می‌کند می‌تواند بستر مناسبی برای درک پیامدهای فلسفی و الهیاتی مکانیک کوانتم فراهم کند. علاوه بر این نشان خواهیم داد که تفسیر بوهم از مکانیک کوانتم قرابت‌های مهمی با فلسفة صدرا دارد و تلفیق این دو می‌تواند درک جدیدی از فاعلیت الهی در اختیار ما قرار دهد. هدف نهایی این مقاله آن است که این تلفیق را به صورت یک مدل پیشنهادی ارائه کند.
Integrating Bohmian and Sadra's Metaphysic to explain Divine Action
نویسندگان [English]
Hossein Ejtehadian
Institute for Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]
Physics not only could change our philosophical and theological world view, but also itself is based on philosophical and theological presuppositions and perspectives. Quantum mechanics beside the failure of positivists viewpoint in twentieth century deepened the relations of physics and philosophical and theological world views. There has been so many efforts to maintain the idea of intentional or special divine action in the world, and do so in a variety of ways, all of which heavily engage quantum theory. Quantum mechanics events have been so amazing and confusing that resulted to different interpretations. The Quantum mechanics relation to theology or metaphysic entirely depended to the interpretation of physical phenomenon and affected from the entailments of physics about the real world. In this article we will integrate David Bohm’s interpretation of Quantum mechanics and Sadra’s philosophy to explain special divine action in the world.
کلیدواژه‌ها [English]
Quantum Mechanics, David Bohm, Sadra’s Philosophy, Divine Action, Information, Consciousness, Holism, Holomovement, implicate order
مراجع
ابن‌سینا، حسین ابن عبدالله (1404). الهیات شفاء، قم: مکتبة آیة‌الله المرعشى
اجتهادیان، حسین (1397). «فاعلیت الهی و تفسیر دیوید بود از مکانیک کوانتم»، جستارهای فلسفة دین، سال هفتم، شمارة دوم.
صدرالمتألهین شیرازی، محمد ابن ابراهیم (1981). الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: دار احیاء التراث
صدرالمتألهین شیرازی، محمد ابن ابراهیم (1385). الشواهد الربوبیه، ترجمه و تفسیر دکتر جواد مصلح، تهران: انتشارات سروش.
طباطبایی، محمد حسین (1370). نهایه الحکمه، ترجمة مهدی تدین، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
گلشنی، مهدی (1390). تحلیلی از دیدگاه‌های فلسفی فیزیکدانان معاصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
محمدی، مقصود (1384). «تئوری جهان زنده و انعکاس آن در حکمت متعالیه»، خردنامه صدرا، شمارة 40.
ملایری، موسی (1393). تبیین فلسفی وحی از فارابی تا ملاصدرا، قم: انتشارات کتاب طه.
منصوری، علیرضا (1395). مبانی فلسفی مکانیک کوانتم، تهران: نشر نی.
نصر، سید حسین (1395). نظر متفکران اسلامی دربارة طبیعت، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نیگل، توماس (1392). ذهن و کیهان، ترجمة جواد حیدری، تهران: نشر نگاه معاصر.
یغمایی، ابوتراب (1394). «نظریة علیت فاعلی ابن‌سینا و فعل خاص الهی»، دوفصلنامه علمی‌پژوهشی حکمت سینوی (مشکوه‌النور) سال نوزدهم، پاییز و زمستان.
یغمایی، ابوتراب (1395). «فعل الهی غیر‌مداخله‌گرایانه و نظریة علیت نوصدرایی»، فصلنامة اندیشه دینی دانشگاه شیراز، دورة 16، شمارة 4.
Barbour, I. G. (2009). ‘Five Models of God and Evolution’, in Philosophy, Science and Divine Action, Brill.
Bohm, David (1974). ‘Reality and Knowledge considered as process’, in Wholeness and Implicate Order, Routledge Electronic Publishing: Taylor and Francis e-Library.
Bohm, David (1980). Wholeness and Implicate Order, Routledge Electronic Publishing: Taylor and Francis e-Library.
Bohm, David (1990). ‘A new theory of the relationship of mind and matter’, Philosophical Psychology, 3:2.
Plantinga, Alvin (2011). Where the Conflict Really Lies: Science, Religion, and Naturalism, Oxford University Presss.
Plantinga, Alvin (2008), ‘What is Intervention?’, Theology and Science, Vol. 6, No. 4.
Polkinghorne, John (1998). Belief in God in the Age of Science, Yale University press.
Polkinghorne, John (2000). ‘Science and Theology in the twenty-first century’, Zygon, 35 (4).
Polkinghorne, John (2009). The Metaphysics of Divine Action, in Philosophy, Science and Divine Action, Brill.
Polkinghorne, John (2005). Science and Providence, GOD’s Interaction with the world, Templeton Foundation Press, Philadelphia and London
Pylkkänen, Paavo T.I. (2007). Mind, Matter and the Implicate Order, Springer.
Russel, Robert John (1985). ‘The Physics of David Bohm and its Relevance to Philosophy and Theology’, Zygon, vol. 20, No. 2
Russell, Robert J. (2008). ‘Quantum Physics and the Theology of Non-Interventionist Objective Divine Action’, In The Oxford Handbook of Religion and Science, edited by Philip Clayton, New York: Oxford University Press.
Sharpe, Kevin J. (1993). David Bohm's World, New Physics and New Religion, Lewisburg Bucknell University Press.
Tracy, Thomas F. (2008). Theologies of Divine Action, In The Oxford Handbook of Religion and Science, Edited by Philip Clayton
Tracy, Tomas F. (2009). Creation, Providence and Quantum Chance. In Philosophy, Science and Divine Action, Editedby F. Leron Shults, Nancy Murphy and Robert John Russell, Brill Academic Pub.
ابتدای صفحه