جستارهای فلسفه دین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، گروه فلسفه و حکمت اسلامی،

2 استادیار دانشگاه فردوسی مشهد

10.22034/philor.2022.551655.1389

چکیده

سخن گفتن از زندگی پس از مرگ برای انسان زمانی خردپذیر است که انسانِ پس از مرگ با فرد دنیایی وحدت شخصی و این‌همانی وجود داشته باشند. از سوی دیگر، چون هویت انسان در دنیا همراه با حیثیتی جسمانی است(یا بر اساس دیدگاه‌های ماده‌گرایانه، اساساً هویتی جسمانی است)، تبیین استمرار حیات پس از مرگ و رستاخیز انسان، در گرو حضور بعد جسمانی او و به عبارتی وامدار تبیین نوعی رستاخیز جسمانی است. آموزه‌های ادیان الهی نیز بر چنین رستاخیزی تأکید دارند. نوشتار حاضر، بر اساس روش گزارشی-تحلیلی، ضمن مروری بر مهمترین روایتهای الهی‌دانان مسیحی از تبیین این‌همانی شخصی انسان در جهان پسین و نقدهای فیلسوفان دین بر این دیدگاه‌ها، بر آن است تا بر اساس خوانشی ویژه از برخی مبانی حکمت متعالیه و سخنان صدرالمتألهین، به معرفی و تببین نظریه‌ای متفاوت از این‌همانی شخصی بپردازد. به نظر می‌رسد نظریه پیوستار وجودی و این‌همانی شخصی انسان بر مبنای اشتداد وجودی بدن، ضمن مصونیت از عمده اشکالات مربوط به سایر مدلها، از ظرفیتها و مزایای بیشتری نیز برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

سهروردی، یحیی بن حبش (1392). حکمة الاشراق، شارح: قطب‌الدین رازی، تعلیقه‌نویس: ملاصدرا، تصحیح: نجف‌قلی حبیبی و حسین ضیایی، ج 4، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
مایستر، چاد (1395). درآمدی به فلسفۀ دین، ترجمۀ: سید محمد یوسف ثانی، تهران: فرهنگ نشر نو.
ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1363). المشاعر، ویرایش: هانری کربن، چاپ دوم، تهران: کتابخانه طهوری.
ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1366). شرح اصول الکافی، تصحیح: محمد خواجوی، تحشیه: علی‌بن جمشید نوری، ج 3، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1378). رساله فی الحدوث (حدوث العالم)، تحقیق: حسین موسویان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1388)، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تصحیح و تقدیم: سید جلال‌الدین آشتیانی، چاپ پنجم، قم: بوستان کتاب.
ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1389)، مجموعه رسائل فلسفی، ج 2، تحقیق: سعید نظری توکلی، علی‌اصغر جعفری، مهدی دهباشی و کاظم مدیرشانه‌چی، زیر نظر: آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، چاپ اول، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1981). الحکمه المتعالیة فی الاسفار الأربعة العقلیة، ج 5 و 9، بیروت: دار احیاء التراث.
هسکر، ویلیام و تالیا فرو، چارلز (1396). «زندگی پس از مرگ»، حکمت اسراء، ترجمۀ: هدایت علوی تبار، سال نهم، شمارۀ اول، صص 189-237.
 
Badham, Linda (2010). “Problems with Account of life after Death”, in Philosophy of Religion Selected Readings, Edited by: Michael, Peterson, and Others, Fourth Edition, New York: Oxford University Press, pp. 483-489
Baker, Lynne Rudder (2001). “Death and the Afterlife”, in The Oxford Handbook of Philosophy of Religion, Edited by William Wainwright, Oxford: Oxford University Press, pp. 366–91.
Corcoran, Kevin (2005). “The Constitution View of Persons”, in Search of the Soul: Four Views of the Mind-Body Problem, Edited by Joel B. Green and Stuart Palmer, Downers Grove: InterVarsity Press, pp. 153–76.
Davis, Stephen (2016). “Resurrection, Personal Identity, and the Will of God” in Personal Identity and Resurrection, Edited by George Gasser, London, and New York: Routledge, PP. 19-32 
Gasser, George (2016). Personal Identity and Resurrection, London and New York: Routledge
Inwagen, van (1978). “The Possibility of Resurrection”, in International Journal for Philosophy of Religion, 1978, 9, pp. 114–121
Mooney, Justine (2018). “The Possibility of Resurrection by Reassembly”, in International Journal for Philosophy of Religion, 2018, 84, pp. 273-288
Noonan, Harold (2003). Personal Identity, Second Edition Published, London and New York: Routledge.
Parfit, Derek (1986). Reason and Persons, Oxford: Clarendon Press.
Zimmerman, Dean (2016). “Bodily Resurrection”, in Personal Identity and Resurrection, Edited by George Gasser, London, and New York: Routledge, pp. 33-50.