اثبات و نفی وجود هر موجودی فرع بر امکان تصور آن است. آیا خدا به تصور میآید که بتوان از بودن یا نبودن او سخن گفت؟ گروهی تصور خدا را ممکن نمیدانند. ظواهر بعضی از متون دینی و عرفانی همین است. اما مقصود این متون دینی و عرفانی، عدم امکان تصور حقیقت حق‌تعالی به علم حصولی است نه عدم امکان هر گونه تصوری. کسانی که تصور را ممکن میدانند گاهی ظاهر سخنان ایشان امکان تصور ذات است. این سخن قابل دفاع نیست. گاهی مفاهیمی مانند «بینهایت»، «موجود حاضر در همه‌جا» و مانند آن را موضوع قرار دادهاند. مدعایی که این نوشته در پی دفاع از آن است عبارت است از این‌که اولاً این موضوعات پیچیده، برای قریب به اتفاق افراد فهم‌پذیر و تصورپذیر نیست. ثانیاً موضوع ادلة اثبات خدا، صفات بسیار متنوعی است که برای افراد معمول قابل فهم است، مانند «واجبالوجود»؛ یعنی موجودی که بودنش ضروری است، یا «ناظم فراطبیعی». اما کنه این صفات نه به تصور میآید و نه نیازی به تصور کنه صفات در ابتدای بحث از ادلة اثبات و نفی، وجود دارد.
Imagination of the subject, in the proofs of God's existence
چکیده [English]
Affirmation or denial of existence of any thing is subordinate of the possibility of it's imagination. Can God be imaged so we can speak of his existence or nonexistence? Sometimes it is said God can not be imagined. The appearance of some religious and mystical texts shows this Idea, but the main idea of these texts is impossibility of imagination of the truth of God by knowledge through concepts, not impossibility of any imagination. Sometimes the appearance of the words of some thinkers who believe in possibility of imagination shows that we can imagine God's essence. This idea is untenable. Sometimes the concepts like "infinite" or "existent in anywhere" are used to show that we can imagine God. These concepts are not understandable in the beginning of affirmation of God to ordinary people. The subject of the proof of God's existence are various and are understandable for ordinary people; issues like "necessary being" i.e. existent that it's existence in necessary or "supernatural designer". But the essence of these attributes can not be imagined and there is not any need to imagination of the essence of these attributes at the beginning of discussion of affirmation and denial of God's existence
کلیدواژه ها [English]
Imagination of God, Proofs of God's existence, infinite, necessary being
مراجع
نهجالبلاغه، تنظیم سید کاظم محمدی، محمد دشتی (1378). مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین (ع).
ابنسینا (1405). الشفاء، «المنطق»، ج 1،تصدیر الدکتور طه حسین باشا، مراجعه الدکتور ابراهیم مدکور، قم: منشورات مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی.
ابنسینا (1413 ق). الاشارات و التنبیهات، القسم الاول فی المنطق، مع شرح نصیرالدین طوسی، تحقیق الدکتور سلیمان دنیا، بیروت: مؤسسة النعمان.
جوادی آملی، عبدالله (1368). شرح حکمت متعالیه اسفار اربعه (بخش یکم از جلد ششم)، تهران: انتشارات الزهراء.
جوادی آملی، عبدالله (1375). رحیق مختوم، بخش یکم از جلد اول، قم: مرکز نشر اسراء.
حسنزادة آملی، حسن (1365). هزار و یک نکته، دو جلد در یک مجلد، مرکز نشر فرهنگی رجاء.
سبزواری، ملاهادی (1366). شرح المنظومه، قم: مؤسسة انتشارات دار العلم.
سوین‌برن، ریچارد (1381)، آیا خدایی هست؟، ترجمة محمد جاودان، قم: مؤسسة انتشارات مفید.
صدرالمتألهین، محمدبن ابراهیم (1380). المبدأ و المعاد، با مقدمه و تصحیح سید جلالالدین آشتیانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1392). اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج 5، مقدمه و پاورقی، مرتضی مطهری، قم: انتشارات صدرا.
طباطبایی، سید محمدحسین (1367). نهایةالحکمه، با تعلیقات محمدتقی مصباح یزدی، انتشارات الزهراء.
عطار نیشابوری، فریدالدین (1390). منطقالطیر، تصحیح و توضیح محمود عابدی، تقی پورنامداریان، تهران: سمت.
فروغی، محمدعلی (1340). سیر حکمت در اروپا، سازمان کتابهای جیبی.
قمی، شیخ عباس (1370). کلیات مفاتیح الجنان، با ترجمة فارسی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
مجلسی، محمدباقر (1404ق). بحارالانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
مطهری، مرتضی (1373). توحید، تهران: صدرا.
ملاصدرا، صدرالدین محمد الشیرازی (1381). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، ج 6، تصحیح و تحقیق و مقدمه: احمد احمدی، انتشارات بنیاد حکمت صدرا.
ملاصدرا، صدرالدین محمد الشیرازی (1363). کتاب المشاعر، با ترجمة فارسی بدیع الملک میرزا عمادالدوله، ترجمه و مقدمه و تعلیقات فرانسوی: هانری کربن، کتابخانة طهوری.
ابتدای صفحه