جستارهای فلسفه دین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار ادیان و عرفان تطبیقی دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد ادیان و عرفان تطبیقی دانشگاه تهران

چکیده

بررسی نحوة مواجهة ناگارجونه با مسئلة خدا و شناخت او نشان می‌دهد که توسل به دیدگاه‌های الاهیاتی‌ای چون خداباوری، الحاد، لاادری‌گرایی، و وحدت وجود نمی‌تواند برداشت درستی از دیدگاه مکتب مادهیمیکه در باب وجود خداوند را فراروی ما نهد. ناگارجونه در پی آن است با تحلیلی نقادانه به سراغ تصوری برود که عامة مردم از مفهوم خدای شخصی دارند. این مقاله می‌کوشد براهین ناگارجونه را به شیوة فلسفة دین نظام‌مند کند و در اختیار خوانندگان قرار ‌دهد. رویکرد حقیقی مکتب مادهیمیکه به وجود خداوند برخلاف آن‌چه مرسوم شده نه رویکردی توحیدی است و نه رویکردی الحادی؛ توحیدی نیست، چون این مکتب نمی‌گوید «خدا وجود دارد» و الحادی هم نیست، زیرا از گزارة «خدا وجود ندارد» نیز دفاع نمی‌کند و هر دو را غیر عقلانی می‌داند. این رویکرد توجه محققان اندیشه‌های مکتب مادهیمیکه را در گذشته به خود جلب نکرده و امید است که این جستار بتواند فهم بهتری از تلقی مکتب بودایی مادهیمیکه در باب مسئلة وجود خداوند به دست بدهد.

کلیدواژه‌ها