1دانشجوی دکتری فلسفه دین، نویسنده مسئول، دانشگاه پیامنور،ص.پ3697-19395، ایران
2استاد فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه امام صادق(ع)
3استادیار فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه پیامنور ایران
4دانشیار فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه پیامنور ایران
چکیده
از میان سه طریق سنتی مورد ادعای استیور در باب زبان دینی، رویکرد فخر رازی به زبان دینی را می‌توان در حیطة طریق سلبی جای داد؛ زیرا دیدگاه وی در زمینة اثبات و شناخت ذات خداوند و معناشناسی برخی از اسما، اوصاف و افعال الهی بر روش سلبی متکی است. از آن‌جا که یکی از لوازم رویکرد سلبی به زبان دینی، بیان‌ناپذیری آن است این مسئله در رویکرد رازی آن‌جا نمایان می‌شود که در حیطة خداشناسی و معناشناسی برخی اسما و اوصاف الهی از قبیل اسم جلالة الله، اسمای مضمر، اسم قدوس، رؤیت خداوند، سمع و بصر و برخی از افعال الهی، بر روش عرفانی و شیوة قرآن تأکید می‌کند و از معرفت شهودی سخن می‌گوید. لذا در این قلمرو عقل انسان قادر به شناخت برخی از علوم و اسرار الهی نیست؛ حتی اگر از طریق مجاهده و مکاشفه نیز ادراک حاصل شود زبان قادر به بیان و توصیف این اسرار و احوال نیست. در این مقاله سعی می‌شود تا مواضع فخر رازی در این زمینه با تأکید بر مبانی زبان‌شناختی و معرفت‌شناختی آن تحلیل و تبیین شود.
Fakhre Razi's negative approach to religious language with an emphasis on its foundations; an explanation
چکیده [English]
Among the three traditional religious language in Stiver's claims on religious language, Fakhr Razi's approach can be found in the negative method one, because his view in the field of affirmation and knowledge of the divine essence and semantics of some names, qualities and divine acts is based on negative method. One of the negative approach components to religious language is ineffability, this issue is visible in Razi's approach where, in the area of theology and semantics of some names and divine qualities such as implicit names of Allah, qoddus name, seeing God, the hearing and seeing and some of divine acts, he emphasizes mystical method and Quran 's way. Therefore, in this realm, the human reason is not able to understand some of the divine secrets; even if some apprehensions are achieved through endeavor and revelation, language is not able to express and describe them. In this article we will attempt to explain the positions of Fakhr-e-Razi in the field, with an emphasis on epistemological and linguistic foundations.
کلیدواژه ها [English]
Razi, religious language, divine qualities, semantics, negative method
مراجع
استیور، دان. آر (1380). فلسفة زبان دینی، ترجمة دکتر حسین نوروزی، تبریز: مؤسسة تحقیقاتی علوم اسلامی-انسانی دانشگاه تبریز.
تالیافرو، چارلز (1382). فلسفة دین در قرن بیستم، ترجمه انشاء‌الله رحمتی، تهران: سهروردی.
رازی، فخرالدین و دیگران (1383). چهارده رساله (کتاب الفرق فی احوال المسلمین و لمشرکین)، ترجمه و تصحیح سید محمدباقر سبزواری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رازی، فخرالدین (1420 ق). التفسیر الکبیر، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
رازی، فخرالدین (1396 ق، 1976 م). لوامع البینات شرح اسماء‌الله تعالی و الصفات، قاهره: مکتبه الکلیات الأزهریه.
رازی، فخرالدین (1301 ق، 1883 م). اسرار التنزیل و انوار التأویل، تهران: چاپ سنگی.
رازی، فخرالدین (1410 ق، 1990 م). المباحث المشرقیه فی علم الالهیات و الطبیعیات، تحقیق و تعلیق محمد المعتصم بالله البغدادی، بیروت: دارالکتاب العربی.
رازی، فخرالدین (1407 ق). المطالب العالیه من العلم الالهی، بیروت: دارالکتاب العربی.
رازی، فخرالدین (1341). البراهین در علم کلام، مقدمه و تصحیح سید محمدباقر سبزواری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رازی، فخرالدین (1415 ق، 1373 م). شرح عیون الحکمه، تحقیق احمد حجازی السقا، تهران: مؤسسة الصادق (ع).
رازی، فخرالدین (1404 ق). محصل افکار المتقدمین و المتأخرین من العلماء و الحکماء و المتکلمین، و بذیله تلخیص المحصل للعلامه نصیرالدین طوسی، بیروت: دارالکتاب العربی.
ابتدای صفحه