ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و نقد رابطة خدا و جهان آفرینش در آرای مقدم ویتگنشتاین
پرسشگری از خدا و جهان آفرینش توسط لودیگ ویتگنشتاین یکی از پر رمز و رازترین و در عین حال کمدامنهترین کنشهای فلسفی اوست که واکاوی حدود و ثغور آن میتواند در روشنشدن بسیاری از زوایای فکری این فیلسوف مؤثر باشد. خدای ویتگنشتاین، در دیدگاه اولیة او، آشکارگی در عالم ندارد. او در بررسی دقیقی به بینسبتبودن زبان و تعابیر متافیزیک، اخلاق و مواردی از این سنخ، با جهان پیرامون میرسد و وجود هرگونه سخن محصلی را در این باره مردود میداند. اما تدقیق مرزهای جهان و زبان توسط وی و نوع چیدمان نسبتهای زبانی تسری داده شده به رابطة خدا و جهان، علیرغم پیریزی بنیانی موضوع، چندان کاربرد عملی ندارند. به نحوی که شیوة پردازش ویتگنشتاین در این عرصه تبدیل به نسخهای شده که وی آن را بر اساس دلخواستههای زبان خویش ترسیم کرده است. میتوان گفت که جدا از دعوی واقعگرایی و غیر واقعگرایی در تحلیل موضع وی، رویکرد او در این عرصه رویکردی انتزاعی و البته از حیث مفهومی معنویتگرایانه به شمار میآید.
https://journal.philor.org/article_245167_9a5065cb9c9a07963ad2e2e745cb99bf.pdf
2013-05-22
1
19
ویتگنشتاین
خدا
جهان آفرینش
گزاره
معنا
حمیدرضا
آیت اللهی
h.ayat@ihcs.ac.ir
1
استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی
AUTHOR
مریم
شادی
m_shadi12@yahoo.com
2
دانشجوی دکترای فلسفه داانشگاه علامه طباطبایی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقد مبانی و پیشفرضهای رویکرد کارکردگرایانه به دین
یکی از رویکردهای مورد توجه در علوم اجتماعی، کارکردگرایی است که بر اساس آن پدیدههای اجتماعی، به ویژه دین، مطالعه میشود. این رویکرد ریشه در اثباتگرایی دارد و مدعی است که هر پدیدة اجتماعی باید در پرتو نقش و وظیفة عینیای که در یک نظام دارد بررسی شود، البته نقدهایی از سوی مخالفانش بر آن وارد شده است، هدف از این مقاله نقد مبانی و پیشفرضهای این رویکرد در مطالعات دینی است، از این رو ضمن بیان خاستگاههای معرفتی و تاریخی این رویکرد و تعاریفی که کارکردگرایان از دین ارائه دادهاند، به نقد این تعاریف و مبانی و پیشفرضهای این دیدگاه پرداخته شده است.
https://journal.philor.org/article_245168_3c8e9e977c29709a5593af3e9646e994.pdf
2013-05-22
21
34
کارکردگرایی
نقش
اثباتگرایی
واقعگرایی
جبرانگاری
دین
قاسم
اخوان نبوی
ghasemakhavan@gmail.com
1
عضوهیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نظریة تمثیل ـ تأویل در اندیشة فارابی بهمثابة ابزاری زبانی برای پیوند دین و فلسفه
دیدگاه فارابی دربارة پیوند دین و فلسفه را میتوان در دو مقام پدیداری، و فهم مورد بررسی قرار داد؛ نسبت دین و فلسفه در مقام پدیداری از حیثیات مختلفی تشکیل شده است که در برخی دین و فلسفه واحد هستند و در برخی دیگر فلسفه مقدم بر دین است. در این مقام دین و فلسفه از حیث منشأ، فاعل شناسا و مسائل واحد هستند، اما فلسفه از حیث زبان و زمان بر دین مقدم است. بر اساس گذار فارابی از رویکردی طبیعی به رویکردی وحیانی، در دیدگاه وی دربارة نحوة تقدم فلسفه بر دین از حیث زبان، دو نسخة اصلی قابل تشخیص است که از آنها با عنوان «تقدم منطقی» و «تقدم معرفتشناختی» یاد میشود. از مجموع دیدگاه فارابی دربارة نسبت دین و فلسفه در مقام پدیداری با عنوان «تمثیل» یاد میشود و مهمترین عنصر این مقام، تقدم فلسفه بر دین از حیث زبان است که با وجود تمایز نسخهها، در مبانی اصلی مشترک هستند. بر اساس این نظریه دین عبارت است از مثالات محاکی فلسفه که با روشهای اقناعی سروکار دارد. اما دین و فلسفه در مقام فهم نیز دارای تعاملاتی هستند که از آن با عنوان «تأویل» یاد میشود. بر این اساس برای دستیابی به فلسفة دینی میتوان با استفاده از روشهای تأویلی مورد نظر فارابی به حقایقی فلسفی که مثالات محاکی از آنها حکایت میکنند، دست یافت.
https://journal.philor.org/article_245169_676e168991379221a4897e1491e14836.pdf
2013-06-10
35
58
فارابی
دین
فلسفه
تقدم منطقی
تقدم زمانی
تقدم معرفتشناختی
تمثیل
تأویل
زهیر
انصاریان
zoheir.ansarian@gmail.com
1
دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
رضا
اکبریان
dr.r.akbarian@gmail.com
2
استاد گروه فلسفه و حکمت، دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
لطفالله
نبوی
nabavi_l@modares.ac.ir
3
دانشیار گروه فلسفه و حکمت، دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جستاری در باب خداشناسی در اندیشة ناگارجونه
بررسی نحوة مواجهة ناگارجونه با مسئلة خدا و شناخت او نشان میدهد که توسل به دیدگاههای الاهیاتیای چون خداباوری، الحاد، لاادریگرایی، و وحدت وجود نمیتواند برداشت درستی از دیدگاه مکتب مادهیمیکه در باب وجود خداوند را فراروی ما نهد. ناگارجونه در پی آن است با تحلیلی نقادانه به سراغ تصوری برود که عامة مردم از مفهوم خدای شخصی دارند. این مقاله میکوشد براهین ناگارجونه را به شیوة فلسفة دین نظاممند کند و در اختیار خوانندگان قرار دهد. رویکرد حقیقی مکتب مادهیمیکه به وجود خداوند برخلاف آنچه مرسوم شده نه رویکردی توحیدی است و نه رویکردی الحادی؛ توحیدی نیست، چون این مکتب نمیگوید «خدا وجود دارد» و الحادی هم نیست، زیرا از گزارة «خدا وجود ندارد» نیز دفاع نمیکند و هر دو را غیر عقلانی میداند. این رویکرد توجه محققان اندیشههای مکتب مادهیمیکه را در گذشته به خود جلب نکرده و امید است که این جستار بتواند فهم بهتری از تلقی مکتب بودایی مادهیمیکه در باب مسئلة وجود خداوند به دست بدهد.
https://journal.philor.org/article_245170_153cbece81db11527048a4922dba9e7a.pdf
2013-05-22
59
79
ناگارجونه
خدا
فلسفة بودایی
خداباوری
الحاد
لاادریگرایی
وحدت وجود
قربان
علمی
gelmi@ut.ac.ir
1
دانشیار ادیان و عرفان تطبیقی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
محمدحسین
محمدپور
mohammadpoor1361@yahoo.com
2
کارشناس ارشد ادیان و عرفان تطبیقی دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نگاهی انتقادی بر رویکرد هرمنوتیکی نصر حامد ابوزید در تفسیر قرآن
نصر حامد ابوزید با دلسپردگی بر نظریات زبان شناسی و هرمنوتیکی، بر آن است تا با تأویل متجددانۀ قرآن، الفتی میان سنت و تجدد برقرار سازد. وی روش خود را تنها روش فهم قرآن می داند که طی آن، قرآن مطابق با شرایط زمانۀ خود تفسیر می گردد. در این رویکرد برخی از آیات، صرفاً شاهدی تاریخی و محکوم به فراموشی؛ برخی با قابلیت تأویل مجازی؛ و برخی نیز متونی با قابلیت توسعه اند. در این مقاله نظریات وی درباب وحی، احتساب قرآن به عنوان متنی تاریخمند و محصولی فرهنگی، و اجتهاد پویا مورد بررسی قرار می گیرد. روش تحقیق تحلیلی و انتقادی است. منابع مورد استفاده نیز عبارتند از کتابها، مقالات، و مصاحبه های انتشار یافته از ابوزید در نشریات و سایت های اینترنتی، کتابها و مقالاتی که در بررسی دیدگاههای ابوزید منتشر شده و منابعی که به نقد و بررسی استفاده از روش هرمنوتیک در تفسیر قرآن پرداخته اند.
https://journal.philor.org/article_246719_5c205d140d2d1b9c1f37659ba699b425.pdf
2013-05-22
81
107
نصر حامد ابوزید
فهم متن در افق تاریخی
دین عصری
نسبی گرایی
پروین
کاظم زاده
p_kazemzade@yahoo.com
1
دکترای پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی آرای علامه طباطبایی و جان فینبرگ درباب مسأله شر
مسأله شر که بر طبق آن وجود شرور در تعارض ظاهری با سه صفت الهی یعنی علم مطلق، قدرت مطلق وخیرخواه مطلق بودن اوست، یکی ازمسائل مهم در فلسفه دین است که مورد بررسی اندیشمندان قرار گرفته است.جان فینبرگ مسأله شر را به دو مسأله فلسفی -کلامی و مسأله دینی تقسیم میکند. و مساله فلسفی -کلامی را نیز دارای دو صورت منطقی و قرینهای میداند. او بر اساس مبانی خود درباره اختیار و نظریات اخلاقی به شر اخلاقی پاسخ میگوید. فینبرگ بر اساس نظم طبیعی به شر طبیعی میپردازد. او به مسأله قرینهای با توجه به ماهیت استدلالات استقرایی و احتمالاتی و همچنین محدودیت های دانش بشر پاسخ میدهد. علامه طباطبایی در سایه نظام احسن به مسأله شر پاسخ میدهد و آن را عدمی میداند. در این مقاله به وجوه اشتراک و افتراق دیدگاههای این دو اندیشمند و ارزیابی آنها میپردازیم.
https://journal.philor.org/article_246720_39ac8e1dece48656d937f5823b469351.pdf
2013-05-22
109
129
فینبرگ
علامه طباطبایی
مسأله منطقی شر
مسأله قرینه ای شر
مسأله دینی شر
زینب
زرگوشی
zeinabzargooshi@yahoo.com
1
کارشناسی ارشد فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
عبد الرسول
کشفی
a_kashfi@yahoo.com
2
دانشیار فلسفه دین دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
از رئالیزم انتقادی تا علم دینی بررسی و نقد آرای عماد افروغ در باب علم دینی
عماد افروغ در جستجوی علم دینی مقدمتا رویکرد رئالیزم انتقادی را رویکرد هماهنگتری برای ساختن دستگاه علم شناختی مطلوب خود می یابد و متعاقبا می کوشد با ترکیب حکمت صدرایی با رئالیزم انتقادی و اتخاذ رویکرد معرفت طولی و هماهنگ و افزودن منابع معرفت وحی و شهود به منابع رئالیزم انتقادی، راهی به سوی علم دینی بیابد. کاری که خود وی هم اقرار دارد که همچنان پروژه ای ناتمام است.وی با تایید رویکرد جامعه شناسی درونگرا و پذیرش تاثیر جامعه بر محتوای علم، در عین اصرار بر واقعگرایی، می کوشد تا مسیر توجیه علم دینی را هموارتر سازد. آرای افروغ در این مسیر واجد تعارضاتی درونی است.
https://journal.philor.org/article_246721_af4c5a7ad568542753bd0d3c7d508322.pdf
2013-05-22
131
148
رئالیزم انتقادی
علم دینی
رئالیزم تعالی گرا
معرفت طولی و ترکیبی
فلسفه علم
عزیز
نجف پور آقابیگلو
aidin.najafpoor@gmail.com
1
شورای بررسی متون/پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
عبدالحسین
خسروپناه
a.khosropanah@yaho.com
2
رییس انجمن حکمت و فلسفه
AUTHOR
فاطمه
گیتیپسند
f.gitipasand@yahoo.com
3
دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه امام صادق (ع)
AUTHOR