ORIGINAL_ARTICLE
دلالت های براهین اثبات خداوند بر تشکیک خاصی وجود در اندیشه ابن سینا
یکی از احکام مهم مسئله وجود در هستیشناسی، مسئله تشکیک در وجود است که بطور خاص در فلسفه ملاصدرا مطرح و مختصات آن روشن شده است. لکن به نظر میرسد با تفطن در آرای پیشینیان نیز بتوان شالودهی این مسئله را پیگیری نمود. نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، دلالتهای براهین اثبات خداوند در فلسفه ابنسینا بر مسئله تشکیک خاصی وجود که نوع غالب آن در تشکیک طولی وجود مطرح شده را مورد بررسی و ارزیابی قرار میدهد. مطابق نتایج این جستار اگرچه مسئله اصالت وجود یا ماهیت در فلسفه ابنسینا فاقد جایگاه مشخص است، اما براهین اثبات خداوند نزد وی با تفکری کاملاً وجودی ایراد شده است؛ چنانکه سه رکن اصلی مسئله تشکیک در وجود یعنی «وحدت در وجود»، «کثرت در وجود» و «عینیت وحدت و کثرت در وجود»- که خود مستلزم وحدتی فراگیر و کثرت شمول است-، از براهین اثبات خداوند نزد ابنسینا و مبانی هر یک از براهین، قابل استنباط میباشد.
https://journal.philor.org/article_244979_3dd2d8ee9109f23c71ac939b6d3ed160.pdf
2021-03-18
1
17
http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.33821.1411
ابنسینا
براهین اثبات خداوند
وحدت در وجود
کثرت در وجود
عینیت وحدت و کثرت در وجود
آیسودا
هاشم پور
aysooda.hashempour@gmail.com
1
دانشجوی دکترای حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
علی محمد
ساجدی
drsajedi@yahoo.com
2
دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز
AUTHOR
- سبحانی، جعفر (1409ق). الهیات و معارف اسلامی، ج 3-1، چ دوم، بیجا: مرکز جهانی علوم اسلامی.
1
- ابنسینا، حسین بن عبدالله (1383). الاشارات و التنبیهات، همراه شرح خواجه نصیرالدین طوسی و قطبالدین رازی، چاپ اول، قم: نشرالبلاغه.
2
- ابنسینا، حسینبن عبدالله (1333). عیون الحکمه، تهران: دانشگاه تهران.
3
- ابنسینا، حسینبن عبدالله (1364). النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، با ویرایش و دیباچه محمد تقی دانش پژوه، تهران: دانشگاه تهران.
4
- ابنسینا، حسینبن عبدالله (1371). المباحثات،تصحیح محسن بیدارفر، قم: بیدار.
5
- ابنسینا، حسینبن عبدالله (1379). التعلیقات، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
6
- ابنسینا، حسینبن عبدالله (1385). الاهیات من کتاب الشفا، تحقیق آیه الله حسن زاده آملی، چاپ دوم، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
7
- ابنسینا، حسینبن عبدالله (1404ق). شفاء، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی.
8
- ابنسینا، حسینبن عبدالله (1405ق). منطق المشرقیین، قم: منشورات مکتبه آیه الله المرعشی النجفی.
9
- ارسطو (1394). متافیزیک، مترجم: شرف الدین خراسانی، تهران: حکمت.
10
- ایراندوست، محمدحسین (1394). «شالوده تشکیک وجود در آرای ابنسینا بر متن المباحثات»، حکمت اسلامی، سال دوم، شماره 4.
11
- جوادی آملی، عبدالله (1386). رحیق مختوم (ج 1)، تنظیم حمید پارسانیا، قم: أسراء.
12
- حسینزاده یزدی، محمد (1375). «برهان امکان در الهیات اسلامی»، معرفت، ش 16، صص 41- 34.
13
- سبزواری، هادیبن مهدی ( 1416ق). شرح المنظومه، مصحح حسن حسن زاده آملی، تهران: نشر ناب.
14
- صدرالمتالهین، محمدبن ابراهیم (1302ق). مجموعه الرسائل التسعه، تهران: بینا.
15
- صدرالمتالهین، محمدبن ابراهیم (1360). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تصحیح و تعلیق سید جلالالدین آشتیانی، چاپ دوم، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
16
- صدرالمتالهین، محمدبن ابراهیم (1391ق). شرح اصول کافی، تهران: مکتبه المحمودی.
17
- صدرالمتالهین، محمدبن ابراهیم (1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث.
18
- صدرالمتالهین، محمدبن ابراهیم (بیتا).الحاشیه علی الهیات الشفاء، قم: بیدار.
19
- طباطبایی، سید محمدحسین (1981). تعلیقه بر الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
20
- علوی، سید محمدکاظم (1391). «تشکیک وجود و قول به تباین در فلسفه ابنسینا»، خردنامه صدرا، شماره 70.
21
- فارابی، محمدبن محمد (1367). المنطقیات، تحقیق محمدتقی دانش پژوه. قم: کتابخانه آیت الله نجفی مرعشی.
22
- فارابی، محمدبن محمد (1390). «المسائل المتفرقه» در رسائل فارابی، ترجمه سعید رحیمیان، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
23
- مصباح یزدی، محمد تقی (1398). آموزش فلسفه، ج 2، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
24
- مطهری، مرتضی ( 1382). مجموعه آثار، چاپ نهم، تهران: صدرا.
25
ORIGINAL_ARTICLE
منشأ شر از دیدگاه افلاطون
افلاطون در هیچ یک از آثار خود نظریه منقح و مفصلی در باب شرور ارائه نداده است و تنها در برخی محاورات وی می توان اشاراتی به مسائلی همچون منشأ پیدایش شرور در عالم یافت. ابهام موجود در آثار افلاطون سبب شده که برخی پژوهشگران اظهار دارند که اساساً افلاطون نظریه ای در این باب نپرورانده و گروهی دیگر که معتقدند وی در باره منشأ شر سخن گفته، در تعیین این منشأ اختلاف کرده اند. در این مقاله، با توجه به تقسیم بندی معاصر میان شر متافیزیکی، شر طبیعی و شر اخلاقی و با استناد به آثار افلاطون و دیدگاه مفسران آن، این فرضیه دنبال می شود که افلاطون برای هر یک از اقسام شر سرچشمه متفاوتی قایل است؛ شر متافیزیکی که تنها در عالم طبیعت محقق می شود حقیقتی سلبی دارد و از این واقعیت سرچشمه می گیرد که موجودات طبیعی به مثابه بازتابهای عالم ایده ها از همه کمالات ایده ها برخوردار نیستند. شرور اخلاقی به فعالیت نفس بازمی گردند و شرور طبیعی ناشی از ضرورت یا ماده اند. بدین ترتیب، می توان نتیجه گرفت که سخنان به ظاهر ناسازگار افلاطون در تعیین منشأ شر در نظر دقیق با هم سازگارند.
https://journal.philor.org/article_244980_7170c536a4738cee98fd6fa5b9bbe39f.pdf
2021-05-15
19
32
http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.35069.1419
منشأ شر
شر متافیزیکی
شر اخلاقیف شر طبیعی
افلاطون
فاطمه
رأفتی
fatemehrafati@gmail.com
1
دانشجوی دکتری رشتة فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
AUTHOR
محمد
سعیدی مهر
saeedimehr@yahoo.com
2
استاد گروه فلسفه دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
بابک
عباسی
babbaasi@gmail.com
3
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات
AUTHOR
ابن سینا، محمد بن عبدالله (1404 ق). الشفاء (الهیات)، قم، انتشارات مرعشی.
1
بختیاری، فاطمه (1396). «منشأ وجودی شر در فلسفه افلاطون»، پژوهش های هستی شناختی، سال 6، شماره 11، صفحات 151-164.
2
پلنتینگا (پلانتینجا)، الوین (1384). فلسفه دین؛ خدا، اختیار و شر، ترجمه و توضیح محمد سعیدی مهر، چاپ دوم، قم، انتشارات طه.
3
فیروزکوهی، محمد و علی اکبر احمدی افرمجانی (1397). «نقش ضرورت در مواجهه با مسئله شر در فلسفه افلاطون»، نامه حکمت، شماره 31، 197-210.
4
ملاصدرا، صدرالدین محمد شیرازی (1981م.). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
5
ملاصدرا (1360) الشواهد الربوبیه، به همراه تعلیقات ملاهادی سبزواری، تصحیح و تعلیق سید جلال الدین آشتیانی، چاپ دوم، مشهد، المرکز الجامعی للنشر.
6
میرداماد، محمد باقر (1367) القبسات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
7
Cherniss, Harold, (1954). “The Sources of Evil According to Plato”, American Philosophical Society. Vol. 98, no. 1, 23-30.
8
Chilcott, C. M., (1923). “The Platonic Theory of Evil”, The Classical Quarterly, vol. 17, no. 1, 27-31.
9
Chlup, Radek, (1997). “Two Kinds of Necessity in Plato’s Dialogues”, Listy Filologicke, CXX, 3-4, 204-216.
10
Easterling, H. J., (1964). “Evil in Plato; Review of Die Vernunft und das Problem des Bosen im Rahmen der Platonischen Ethik und Metaphysik by Fritz-Peter Hager”, The Classical Review, New Series, vol. 14, no. 3, 261-262.
11
Hackforth, Robert, (1946). “Moral Evil and the Ignorance in Plato’s Ethics,” The Classical Quarterly, 40, no. ¾.
12
Leibnitz, G. W., (1951). Theodicy Essays on the Goodness of God, the Freedom of Man and the Origin of Evil, Austin Farrer (Commentator) & E.M. Huggard (trans.), London: Routledge & Kegan Paul Limited.
13
Mohr, Richard, (1978). “Plato’s Final Thoughts on Evil: Laws X, 899-905”, Mind, vol. 87, no. 348, 572-575.
14
Plato, (1997). Complete Works, edited, with introduction and notes, by
15
John M. Cooper; associate editor, D. S. Hutchinson, Cambridge, Hackett Publishing Company.
16
Reichenbach, Bruce R., (1982). Evil and a Good God, New York, Fordham University Press.
17
ORIGINAL_ARTICLE
رویآورد معرفتشناسانه به مسئله خدا در اندیشه علامه حلی
رویآورد معرفتشناسانۀ خدا به بررسی امکان شناخت خدا و ابزار و راههای تبیین شناخت او میپردازد. در اعصار مختلف کلام اسلامی، متکلمان مختلف بنابر مبانی شناختی و میزان بهرهگیری آنها از عقل و نقل، و نیز فلسفه یا متون دینی این مسئله را تبیین کردند. علامه حلی متکلمی از مدرسه «حله» با مشی مشایی، متأثر از مبانی فلسفی مشائیان و کلام خواجه نصیر است. بررسی شناخت خدا و صفاتش باتوجه به نگاه کلامی و بهره او از فلسفه و منطق مسئله این نوشتار است. علامه حلی در شناخت خدا و صفاتش چگونه عمل کرده است؟ بهره او از فلسفه و کلام، و بهتبع آن از عقل و نقل در این شناخت چیست؟ چگونه بین توقیفی بودن صفات خدا و اثبات عقلی صفات پیوند برقرار میکند؟ برای بررسی این مسئله و پاسخ به پرسشها ابتدا «امکان شناخت خدا» و «راههای شناخت او» را بررسی نموده؛ سپس راههای شناخت صفات خدا را نیز تبیین میکنیم. علامه حلی به «وجوب شناخت خدا» قائل است و این «وجوب» را با دلایل عقلی و نقلی تبیین کرده و در بررسی صفات نیز باوجود قبولِ توقیفی بودن در انتخاب صفات، در تبیین صفات با مبانی فلسفی و استدلال عقلی و منطقی، نگاهی بروندینی آمیخته با دروندینی دارد.
https://journal.philor.org/article_244981_a603b28f58e091d38bac643ee4fb70da.pdf
2021-04-30
33
49
http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.34326.1414
صفات خدا
معرفتشناسی
علامه حلی
راه عقلی
راه نقلی
حسن
عباسی حسین آبادی
abasi.1374@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه پیام نور
LEAD_AUTHOR
منابع
1
آل عبد الجبار بحرانى، سلیمان بن احمد (1430)، إرشاد البشر فی شرح الباب الحادی عشر، محقق آل سنبل، ضیاء بدر، قم: طلیعة النور.
2
جمالینسب، زهرا (1395)، مقایسه اندیشههای کلامی شیعی در مدرسههای بغداد و حله، با راهنمایی احمد بهشتی مهر، دانشگاه قم.
3
حلى، حسنبنیوسف (1413)، کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد، حسنزاده آملى، حسن، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
4
حلی، حسنبنیوسف (1363)، انوارالملکوت فی شرحالیاقوت، تحقیق محمد نجمی الزنجانی، انتشارات بیدار.
5
حلی، حسنبنیوسف (1982/ 1387)، نهج الحق کشف الصدق، موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان.
6
حلی، حسنبنیوسف (بیتا)، باب الحادی عشر. بیجا: بینا.
7
حلی، حسنبنیوسف (1370و1365)، الباب الحادی العشر مع شرحیه یوم الحشر مفتاح الباب، با مقدمه و تحقیق مهدی محقق، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی.
8
حلی، حسنبنیوسف (1379)، نهج الحق و کشف الصدق، ترجمه علیرضا کهنسال، تهران: تاسوعا.
9
حلى، حسنبنیوسف، (1409)، الألفین فی إمامة مولانا أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام، چ 2، قم: موسسة دار الهجرة .
10
حلی، حسنبنیوسف (1426)، تسلیک النفس الی حظیره القدس، مقدمه جعفر سبحانی، قم:مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام.
11
حلی، حسنبنیوسف (1419)، نهایة المرام فی علم الکلام، مقدمه جعفر سبحانی، قم: مؤسسه الامام الصادق علیه السلام.
12
حلی، حسنبنیوسف (1410)، رساله السعدیه، مصحح عبد الحسین محمد على بقال، قم: کتابخانه عمومى حضرت آیت الله العظمى مرعشى نجفى( ره).
13
حلی، حسنبنیوسف، (1351)، کشفالمراد فی تجریدالاعتقاد، ابوالحسن شعرانی، تهران: کتابفروشی الاسلامیه.
14
حلی، حسنبنیوسف (1427)، شرح الباب الحادی عشر، محقق فاضل مقداد، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
15
شعرانی، ابوالحسن، (1372)، کشف المراد شرح فارسی تجرید الاعتقاد، چاپ7، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
16
شهابی، رؤیا (1390)، « نظریهی تأویل ابن تیمه و علامه حلی (ره) در مورد صفات خداوند»، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهشهای اعتقادی – کلامی، سال اول، شماره دوم، تابستان.
17
غرویان، محسن (1386)، ترجمه و شرح باب حادى عشر (غرویان)، 1جلد، قم: دارالعلم.
18
مسعودی، جهانگیر، استادی، هوشنگ (1389)، «تأثیرات عقل فلسفی برکلام شیعه»، شیعهشناسی، سال هشتم، شماره 29:فحات 33-61.
19
ORIGINAL_ARTICLE
سلطۀ الهی و حقایق ضروری، نقد برایان لفتو بر نظریات الوهی
در باور ادیان ابراهیمی خدا مبدأ همۀ اشیاء و حاکم بر کل ماسوا است. پذیرش ضرورت متافیزیکی ما را با حقایقی روبرو میسازد که مطلقا ضروری اند و به ظاهر مطلبی دربارۀ خدا بیان نمیکنند، مانند «آب = H2O». در اینجا با دوراهۀ دشوارِ اثیفرون مواجهیم، اما نه در عرصۀ اخلاق که در عرصۀ متافیزیک؛ آیا حقایق ضروری صادقند چون خدا آنها را تصدیق کرده یا خدا آنها را تصدیق کرده چون آنها خود صادق اند؟ در صورت نخست ضرورتِ مطلقِ حقایق ضروری و در صورت دوم سلطه و غائیتِ مطلقِ الهی به چالش کشیده میشود. پاسخ عمدۀ خداباوران برای حل این تعارض، ابتنای حقایق ضروری بر ذات خداست، از نظر ایشان ذات خدا منشأ صدق همۀ حقایق ضروری است، مثلاً با این بیان که همۀ حقایقِ ضروری از ازل در علم ذاتی خدا بوده است. برایان لفتو به نقد این رویکرد ـ که آن را «نظریۀ الوهی» میخواند ـ پرداخته و معتقد است پذیرش این نظریات در مورد همۀ حقایق ضروری مستلزم وابستگیِ ذات الهی به حقایقی است که جنبۀ الوهی نداشته و صرفاً دربارۀ مخلوقات است. این مقاله به تبیین و تحلیل انتقادی دیدگاه لفتو میپردازد.
https://journal.philor.org/article_244982_41147ee22807b7f385bf8aac93575864.pdf
2021-06-12
51
75
http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.34294.1413
سلطۀ الهی
غائیت الهی
حقایق ضروری
نظریات الوهی
برایان لفتو
مهدی
ساعتچی
saatchi.edu@gmail.com
1
استادیار گروه فلسفه و کلام، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران
AUTHOR
محمد
سعیدی مهر
saeedi@modares.ac.ir
2
دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
رسول
رسولی پور
rasouli@khu.ac.ir
3
عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه خوارزمی
AUTHOR
منابع
1
آشوری، داریوش (1381) فرهنگ علوم انسانی، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز.
2
افلوطین (1413ق) اثولوجیا، تحقیق عبدالرحمن بدوی، قم: بیدار.
3
راسل، برتراند (1390) شرح انتقادی فلسفۀ لایبنیتس، ترجمۀ ایرج قانونی، تهران: انتشارات مهر ویستا.
4
فتحطاهری، علی (1395) "برهان مبتنی بر حقایق سرمدی در فلسفة لایبنیتس": پژوهشهای علم و دین، سال هفتم، شمارۀ دوم.
5
فلوطین (1389) دورۀ آثار فلوطین، ترجمۀ محمدحسن لطفی، دو جلد، چاپ دوم، تهران: خوارزمی.
6
Adams, Robert Merrihew (1994) Leibniz: Determinist Theist Idealist, New York: Oxford University Press.
7
Adams, Robert Merrihew (2013) “Necessary by Nature? Possibility and the Mind of God”:[http://marginalia.lareviewofbooks.org/necessary-by-nature-possibility-and-the-mind-of-god/]
8
Bennett, Jonathan (1994) Bunnin, Nicholas; Yu, Jiyuan (2004) The Blackwell Dictionary of Western Philosophy, Oxford: Blackwell Publishing.
9
Bunnin, Nicholas and Yu Jiyuan (2004) The Blackwell Dictionary of Western Philosophy, USA: Blackwell Publishing.
10
Fine, Kit (1994) “Essence and Modality”, Philosophical Perspectives, Vol. 8, Logic and Language, pp 1-16.
11
Leibniz, G. W. (1989) Philosophical Essays, Edited and Translated by Roger Ariew and Daniel Garber, Indiana: Hackett Publishing Company.
12
Leftow, Brian (1991) Time and Eternity, New York: Cornell University Press.
13
Leftow, Brian (2005) “Aquinas on God and Modal Truth”, The Modern Schoolman, Vol. LXXXII.1
14
Leftow, Brian (2009) “Against Deity Theories”, Oxford studies in philosophy of religion, vol. 2.
15
Leftow, Brian (2012) God and Necessity, Oxford: Oxford University Press.
16
Leftow, Brian (2014) “On God and Necessity”, Faith and Philosophy, Vol. 31.
17
Leftow, Brian (2015) “Precis of God and Necessity”, Analysis Reviews, Vol. 75.
18
McCraw, Benjamin W. (2014) “REVIEW of Brian Leftow, God and Necessity”, Ratio (newseries) XXVIII.
19
Plantinga, Alvin (1974) The Nature Of Necessity, New York: Oxford University Press
20
ORIGINAL_ARTICLE
رواداری ادعای ادیان توحیدی بر ناحق بودن سایر ادیان
در این مقاله در نظر است نشان داده شود که ادیان توحیدی که به وجود خداوند و رخداد معاد باور دارند می توانند ادیانی که این دو واقعیت را تکذیب می کنند از دائره حقانیت بیرون بدانند چرا که این دو باور ناظر به واقعیتهایی ابژکتیو است نه اموری سوبژکتیو که مبنای ادعا و استدلال کثرت گرایان است. سپس دوشرط اساسی دینداری یعنی پرستش و رفتارهای مبتنی بر اخلاقیات تبیین خواهد شد. از آنجا که اعتقادات و رفتار دین مدارانه باورمندان به ادیان مختلف تحت تاثیر عوامل جبری بسیاری است لذا در خصوص درست و غلط بودن زندگی مومنانه آنها نمی توان بسادگی قضاوت کرد ودر این زمینه نه می توان از کثرت گرایی دفاع کرد و نه انحصارگرایی. اما تنوع غیر اختیاری زندگی های مومنانه منافاتی ندارد با آن که باورهای بنیادین هر دین را بتوان در معرض ارزیابی عقلانی قرار داد و هرکس با محدودیتهای خود بتواند درست ترین مسیر دینی را انتخاب کند. لذا دینی که بیشترین توفیق را بتواند در تجزیه و تحلیل عقلانی بدست آورد می تواند انحصارگرایانه از درست بودن خود در برابر سایر ادیان و مذاهب سخن بگوید.
https://journal.philor.org/article_244983_c5d9e51bb6a8b9ac722f1ff3ab7acf2a.pdf
2021-06-28
77
95
http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.36474.1432
حقانیت ناظر به واقع
جبری و اختیاری
کثرت گرایی
انحصار گرایی
حمیدرضا
آیت اللهی
hamidayat@gmail.com
1
استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی
AUTHOR
منابع:
1
اخوان، مهدی (1392) «کثرت گرا یی جان هیک و نظریه ارجاع» جستارهای فلسفه دین، سال دوم شماره سوم، پاییز 1292، صص 13-1
2
بیسینگر، دیوید (1394) تنوع دینی در دانشنامه فلسفه استنفورد، ترجمه مهدی اخوان، تهران؛ ققنوس
3
دگارت، رنه (1376) «اصول فلسفه» در فلسفه دکارت منوچهر صانعی دره بیدی، انتشارات بین المللی الهدی؛تهران
4
گیسلر، نورمن ( 1391) فلسفه دین، ترجمه حمیدرضا آیت اللهی، انتشارات حکمت و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران
5
لگنهاوزن، محمد (1379) اسلام و کثرت گرایی دینی، ترجمه نرجس جواندل، انتشارات طه، قم.
6
مطهری، مرتضی (1372) عدل الهی، تهران، انتشارات صدرا
7
نجفی، محمدجواد؛ محمدی، جواد (1393) «کثرت گرایی دینی؛ بررسی و تحلیل تطبیقی دیدگاه استاد مطهری و کارل رانر» پژوهش های فلسفی-کلامی، مجله دانشگاه قم، سال شانزدهم، شماره اول، پاییز 1393
8
Basinger, David, "Religious Diversity (Pluralism)", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2020 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/win2020/entries/religious-pluralism/>.
9
Hick, John, 1989, An Interpretation of Religion: Human Responses to the Transcendent, New Haven: Yale University Press.
10
Hick. John, 1997b, “The Possibility of Religious Pluralism: A Reply to Gavin D’Costa,” Religious Studies, 33: 161–166.
11
Runzo, J., 1988, “God, Commitment, and Other Faiths: Pluralism vs. Relativism,” Faith and Philosophy, 5: 343–364.
12
Smart, Ninian. (1983). World Views, Crosscultural Explorations of Human Beliefs. New York: Charles Scribner’s Sons.
13
Smart, Ninian. (1993). The world’s religions. London: Cambridge.
14
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل و بررسی انگارۀ «وعدۀ فرجام شناختی» در الهیات امید یورگن مولتمان
زندگی اجتماعی بشر در میان آرمان کامیابی ابدی و آرمانشهر محفوف به عدل و صلح از یک سو، و رنج ناشی از واقعیات تلخ حیات جمعی او مانند مرگ، استثمار، فقر و ... از سوی دیگر، ذهن بسیاری را برای ارضای گرایشهای اُتوپیایی و غلبۀ بر رنج و شر، به خود مشغول کرده است. فیلسوفان دین، روانشناسان و جامعهشناسان همگی درپی نسخهای راهگشا جهت امیدبخشی در پرتو آیندهای روشن برای بهبود زندگی جای مردم بودهاند. انگارۀ "وعده" شاید از مهمترین مفاهیم پرکاربرد در نظریات علوم انسانی و بویژه کتب مقدس بوده است. مولتمان که در بحبوحۀ آشوب جنگ جهانی دوم و اوج نومیدی مردم از فرهنگ مدرنیته و الهیات فرهنگی اروپا، الهیات امید را با تأکید بر وعدۀ فرجامشناختی نوشت، درپی تدوین دکترین سنتز شدهای از مارکسیسم و مسیحیت، آیندۀ موعود تاریخ حیات بشر را با خوانشی بدیع از تثلیث اجتماعی همراه ساخت و در ملکوت عدل و صلح خدای عهدین گره زد، نیز وعدۀ فرجامشناختی را در کنار ایمان به خدا که در رویداد منحصر بفرد صلیب و رستاخیز مسیح محقق گردید، زمینه داوری اخلاقی و محبت خدا به انسان دانست. این مقاله با روش تحلیلی اسنادی با بررسی مهمترین آثار دورۀ اول الهیات یورگن مولتمان، الگوی ابتکاری مولتمان یعنی تفسیر "فرجامشناختی وعده" را مهمترین چارۀ چالش بحران اجتماعی و الهیاتی جامعۀ مسیحی میانگارد؛ لذا تبیین و تحلیل چیستی وعدۀ فرجامشناختی، چرایی و خاستگاه فلسفی و الهیاتی وعده، زمان بروز و ظهور آن از یک سو و رابطۀ وعده با ایمان، عشق، امید و عمل از جمله مسائلی هستند که نگارندگان این مقاله در پی تحلیل و بررسی آن از دیدگاه مولتمان در الهیات مسیحی می باشند.
https://journal.philor.org/article_246933_1de929540295a5aab180d3cbcee8cbe5.pdf
2021-08-16
97
120
http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.35644.1424
الهیات بحران
وعدۀ فرجامشناختی
یورگن مولتمان
الهیات امید
رسول
رسولی پور
rasouli@khu.ac.ir
1
عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه خوارزمی
LEAD_AUTHOR
حسن
سرایلو
hsarayloo118@gmail.com
2
مربی دانشگاه آزاد اسلامی
AUTHOR
الف- منابع فارسی
1
1.آگوستین, قدیس. 1392. شهر خدا. با ترجمه حسین توفیقی. قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
2
2.پور محمدی, نعیمه. 1392. “تئودیسه مبتنی بر صلیب.” هفت آسمان 60: 91-110.
3
3.تورانی, اعلا. 1386. “خدا از چشم انداز پاننبرگ.” حکمت و فلسفه دوم و سوم: 91-102.
4
4.حجاریان, سعید. 1380. از شاهد قدسی تا شاهد بازاری: عرفی شدن دین در سپهر سیاست. تهران: طرح نو.
5
5.رضایی, مهین. 1372. “نگاهی به کتاب تئودیسه.” کیهان اندیشه(نقد متون) 52: 169-172.
6
6.سیار, پیروز, مترجم. 1396. عهد جدید بر اساس کتاب مقدس اورشلیم. تهران: نشر نی.
7
7.سیار, پیروز, مترجم. 1387. کتاب مقدس. عهد جدید فارسی. تهران: نشر نی.
8
8.عالمیان, علی اکبر. 1397. “تحقق وعدۀ الهی در گرو اعمال ماست.” پاسدار اسلام 443-444 (فلسفه و کلام): 40-43.
9
9.فرستمن, جک, و شمس الملوک مصطفوی. 1382. “بولتمان و بارت.” هفت آسمان 77-94.
10
10.فرگوسن, دیوید. 1382. رودلف بولتمان. با ترجمه انشاءالله رحمتی. تهران: گام نو.
11
11.قرشی،, سید علی اکبر . 1371. قاموس قرآن. جلد 7. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
12
12.مرادی, محمدعلی. 1391. “به سوی تاریخ قدسی؛ نگاهی کوتاه به تاریخ قدسی در قیاس با تاریخ جهانی.” سوره اندیشه 246-247.
13
13.مصطفوی, حسن. 1380. تفسیر روشن. جلد 3. تهران: مرکز نشر کتاب.
14
14.مک گراث, آلیستر. 1392. درسنامه الهیات مسیحی. با ترجمه محمد رضا بیات و دیگران. جلد 2. 2 جلد. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
15
15.—. 1392. درسنامه الهیات مسیحی. با ترجمه محمد رضا بیات و دیگران. جلد 2. 2 جلد. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
16
16.میشل, توماس. 1377. “کلام مسیحی.” مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب اول: 74-75.
17
17.نصرتیان, رئوف. 1391. “آموزة فیض از عهد عتیق تا آگوستین: تفاوتها، شباهتها.” معرفت ادیان 3: 65-84. ب- منابع انگلیسی
18
1. Allen, Michael. 2014. Common Places. Accessed 10 16, 2014.
19
2. Barth, Karl. 1980. The Epistle to the Romans. Edited by 2. Translated by Edwyn Haskyns. Oxford.
20
3. Bauckham, Richard. 1989. "Moltmann's Theology of Hope Revisited." Scottish Journal of Theology 42 (02 ): 199-214.
21
4. Bentley, Wessel. 2003. "The Kingdom of God in Moltmann’s eschatology: A South African perspective." University of Pretoria, September.
22
5. Bloch, Ernst. 2000. The Spirit of Utopia . 2. Translated by Anthony A Nassar. Stanford: Stanford University Press.
23
6. Brunner, Emil. 1956. Faith, hope and love. philadelphia: westmiister press.
24
7. Burnell f . Eckardt, jr. 1985. "A Comparison between Luther and Moltmann." Concordia Theological Quarterly 49: 19-29.
25
8. Chow, Alexander. 2016. Eschatology and World Christianity.
26
9. Cornelison, Robert T. 1993. "The Development and Influence of Moltmann's Theology." The Asbury Theological jornal 48: 109-120.
27
10. Cornelison, Robert T. 1993. "The Reality of Hope: Moltmann Vision for Theology." The Asbury Theological Jornal 48: 100-120.
28
11. Dare, Ben. 2012. "Foundations of ‘Ecological Reformation’:A Critical Study of Jurgen Moltmann’s Contributions towards a ‘New Theological Architecture’ for Environment Care." Cardiff University.
29
12. Gilbertson, Michael Robert. 1997. "See, I am making all things new : God and human history in the Book of Revelation and in twentieth-century theology, with particular reference to Wolfhart Pannenberg and Jurgen Moltmann." Durham: Durham Univers.
30
13. Grenz, Stanley J. 1990. "Reason for Hope." New York: Oxford University Press.
31
14. Gutierrez, Gustavo . 1973. A Theology of Liberation: History, Politics and Salvation. Translated by Inda Sister Caridad and John Eagleson. Maryknoll, N.Y.: Orbis.
32
15. Hart, Trevor A. 2000. The Dictunary of Historical Theeology . first. paternoster press.
33
16. Harvie, Timothy. 1999. "Ethics of Hope: The Moral Landscape of Jurgen Moltmann." B.Th., Canadian Bible College.
34
17. Huggins, Jonathan. 2015. "The living God and the Fullness of life." (Westminster John Knox Press.) Vol 1, , 787–789 (2015): 787–789.
35
18. McGrath, Alister E. 2013. Christan history: An Introduction. Edited by 1. Wiley-Blackwell.
36
19. McGrath, Alister E, and Joanna Collicutt M. 2007. The Dawkins delusion: atheist fundamentalism and the denial of the divine. Inter Varsity Press. www.ivpress.com.
37
20. Moltmann, Jurgen. 2007. A Broad Place: An Autobiography. Translated by Margaret Khol. London: Fortress Press, SCM Press.
38
21. —. 2000. Experiences in Theology: Ways and Forms of Christian Theology. Minneapolis: Fortress Press.
39
22. —. 1997. God for a Secular Society,The Public Relevance of Theology. Translated by Margaret Kohl. London: SCM Press.
40
23. —. 1985. God in Creation: An ecological doctrine of creation. Translated by Margaret Khol. london: SCM press.
41
24. —. 1993. The Church in the power of the spirit. 1. Fortress Press.
42
25. —. 1996. The Coming of God: Christian eschatology. London: SCM Press.
43
26. —. 1974. The Crucified God: The Cross of Christ as the Foundation and Criticism of Christian Theology. London: SCM Press.
44
27. —. 2016. The Living God the Fulness of Life. Translated by Margaret Kohl. World Council of Churches.
45
28. —. 1992. The Spirit of life: A universal affirmation. London: SCM Press.
46
29. —. 1981. The Trinity and the Kingdom of God: The doctrine of God. Translated by Margaret Kohl. London: SCM Press Ltd.
47
30. —. 1990. The Way of Jesus Christ: Christology in messianic dimensions. Translated by Margaret Kohl. London: SCM Press.
48
31. —. 1967. Theology of Hope: on the ground and the implications of Christian eschatology. Translated by Margaret Khol. Minneapolis: Fortress Press.
49
32. Moltmann, Jurgen. 2000. "What is Time? And how Do We Experience It?" Dialog: A Journal of Theology 39: 27-34.
50
33. Olson, Roger Eugene. 1984. Trinity and Eschatology: The Historical Bing of God in Theology of Wolfhart Panenberg. texas: rich university, Houston.
51
34. Rossi-Keen, Daniel e. 2008. "Jurgen Moltmann’s doctrine of God: The trinity beyond metaphysics." Studies in Religion Sciences Religieuses 73/3-4: 447-463.
52
35. Schweitzer, Don. 1995. "Jurgen Moltmann’s theology as a theology of the cross." Studies in religion/ sciences religieuses 24/1: 95-107.
53
36. Stander, Reinhardt . 2018. "A Promised Presence: A Systematic Theological inquiry into the Theodicy Question in the thought of Jürgen Moltmann and Paul S. Fiddes." Stellenbosch University, March.
54
37. Sturmt, Douglas. 1982. "Praxis and Promise: On the Ethics of Political." Ethics (The Univeisity of Chicago) 92: 733-750.
55
38. Von Harnack, Adolf. 1986. what is Christianity? Translated by Bailey Baily Sanders. Philadelphia: Fortress Texts in Modern Theology.
56
39. Vorster, Nico. 2007. "The problem of theodicy and the theology of the cross." In die Skriflig 41(2): 191-207.
57
ORIGINAL_ARTICLE
مساله رنج، و تقرب به خدا: ارزیابی و نقد
النور استامپ، فیلسوف معاصر، در مقام یک خداباور در صدد اقامهی دفاعیهای برضد مسالهی رنج( شرّ)، بر میآید. بنا بر دفاعیهی ایشان، اولا، رنج شرط لازم تحقق برخی خیرها است و ثانیا، آن خیر ناقض رنج موجود است. دغدغهی علمیای که در این مقاله دنبال میشود، نقد دفاعیهی مزبور است. در این راستا، پیش از هر چیز، طرح و تبیین اصل دفاعیه ضروری مینماید و پس از آن نقد ایدهی موردنظر از دو منظر کلی انجام خواهد شد. نخست، ضمن بیان کیفیات یک دفاعیهی موفق و لوازم تحقق آن ملاحظه میشود که دفاعیهی استامپ واجد شرایط یک دفاعیهی موفق نیست. اشاره به مبادی تحقق یک فعل ارادی و بیان این نکته که رنج نمیتواند مصدر ایمان واقع گردد، دومین نقد کلی بر نظریهی ایشان است. سرانجام، اشاره به نقض مفهوم ارادهی آزاد به معنای لیبرتارینی آن در دفاعیهی استامپ، موضوعی است که به عنوان ضمیمهی بحث بدان پرداخته خواهد شد.
https://journal.philor.org/article_246934_43cc5c316fe48e7b05af00b2d73cc6f9.pdf
2021-08-16
121
141
http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.36459.1431
مسالهی رنج
دفاعیه
طرح الهی
اراهی آزاد
النور استامپ
سارا
بغدادی
s.baghdadi@ihcs.ac.ir
1
دانشجوی دکتری رشته فلسفه دین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
سید امیر
اکرمی
seyedamir_a@yahoo.com
2
استادیار فلسفه دین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
AUTHOR
موحد، ضیاء(1393). منطق موجهات. تهران: هرمس.
1
نیازی، محسن(1395). «مطالعهی وضعیت اعتیاد والدین و تاثیر آن بر سلامت روانی و اجتماعی فرزندان». فصلنامه دانش انتظامی اصفهان. شمارهی 9. صص 94- 106.
2
3. Davison, Scott A. ( 1991). “Foreknowledge, Middle Knowledge and "Nearby" Worlds”. Philosophy of Religion. Vol. 30. Pp. 29-44.
3
4. Fine, Kit ( 2012). “Counterfactuals Without Possible Worlds”. The Journal of Philosophy, Vol. 109. Pp. 221-246.
4
5. Planting, Alvin ( 1974). The Nature of Necessity. New York: Oxford University Press.
5
6.Stump, Eleonore (1994). “The Mirror of Evil”. In Thomas V. Morris.(ed.). God and Philosophers: the Reconciliation of Faith and Reason. Oxford: Oxford University Press.
6
7.Stump, Eleonore (1997). “Saadia on the Problem of Evil”. Faith and Philosophy. Vol. 14. No. 4. Pp. 523-549.
7
8.Stump, Eleonore (2010, a). “The Problem of Evil: The Augustinian Background” In Robert Pasnau (ed.). The Cambridge History of Medieval Philosophy. Vol. 2. New York: Cambridge University Press. pp. 773-84.
8
9.Stump, Eleonore (2010, b). Wandering in Darkness: Narrative and the Problem of Suffering. New York: Oxford University Press.
9
10.Stump, Eleonore (2013). “Not My Will but Thy Will Be Done”. Medieval Mystical
10
Theology. Vol. 22. No. 2. Pp. 155-171.
11
ORIGINAL_ARTICLE
خداباوریِ شکگرایانۀ ویلیام آلستون و مایکل برگمن؛ پیآمدهای نامطلوب اخلاقی
با مسئله شاهدمحور شر از سوی ویلیام رو کمابیش آشنا هستیم. رو وجود خدا یا (در مقالات متأخرش) احتمال وجود خدا را به خاطر نیافتن دلایل موجهِ خدا برای تجویز شرور رد میکند. خداباوران در مقابل، کوشیدهاند از دلایلِ موجه خدا برای تجویز شرور پرده بردارند و توجیهاتی با عنوان تئودیسه عرضه کنند. در این میان، خداباوری شکگرایانه در واکنش به مسئله شر، از راه دیگری میرود. ادعای خداباوری شکگرایانه این است که ما موجودات بشری از اساس شاید نتوانیم به دلایلِ موجه خدا برای تجویز شرور پی ببریم و از آنجا که نیافتنِ دلیل از سوی ما انسانها دلیل قویای به سودِ نداشتنِ دلیل از سوی خدا نیست، برهان شر برای رد خدا سقوط میکند. ما در این مقاله ابتدا رویکرد خداباوری شکگرایانه به روایت ویلیام آلستون و مایکل برگمن را تبیین میکنیم و سپس بر اساس چالشهایی که دیگر فلاسفۀ دین و الاهیدانان پیش روی آنها قرار دادهاند به این نتیجه میرسیم که رویکرد خداباوری شکگرایانه هنوز نتوانسته است از حل آن چالشها برآید. از آنجا که چالشها از زوایای گوناگونی به این رویکرد وارد شده است، در این مقاله صرفاً چالشهای اخلاقی را مد نظر قرار دادیم. ما در این مقاله چالشهای یازدهگانهای را از متون مختلف فیلسوفان دین استخراج، صورتبندی وتحلیل کردیم و اشکالات و پاسخهای مجدد از هر دو طرفِ این منازعه را به دقت پیگرفتیم و در نهایت به این داوری رسیدیم که پاسخهای خداباروی شکگرایانه هنوز کافی و قانعکننده نیست و به نظر میرسد همچنان باید در جبهۀ مدافعهجویانۀ تئودیسه در برابر برهان شر مقاومت کرد.
https://journal.philor.org/article_246935_9af949df4dcc2f072b95db976adef6e0.pdf
2021-09-06
143
167
http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.37317.1440
خداباوری شکگرایانه
مایکل برگمن
ویلیام آلستون
خداناباوری
تئودیسه
شکاکیت اخلاقی
نعیمه
پورمحمدی
naemepoormohammadi@yahoo.com
1
استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب
LEAD_AUTHOR
احمدرضا
هاشمی
hashemi.sayyedahmad@gmail.com
2
فلسفه دین، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.
AUTHOR
منابع
1
پورمحمدی، نعیمه، درباره شر، ترجمه مقالات برگزیده در فلسفه و الاهیات شر، دو مجلد، انتشارات طه، 1398
2
Almeida, Michael and Oppy, Graham, 2003, “Sceptical Theism and Evidential Arguments from Evil,” Australasian Journal of Philosophy, 81(4): 496–516.
3
Alston, William, 1991, “The Inductive Argument from Evil and the Human Cognitive Condition,” Philosophical Perspectives, 5: 29–67, reprinted in Howard-Snyder 1996b, 97–125.
4
Alston, William, 1996, “Some (Temporarily) Final Thoughts on Evidential Arguments from Evil,” in Howard-Snyder 1996, 311-332.
5
Bergmann, Michael and Rea, Michael (2005). “In Defence of Sceptical Teism: A Reply to Almeida and Oppy.” Australasian Journal of Philosophy 83(2): 241–51.
6
Bergmann, Michael, 2001, “Skeptical Theism and Rowe's New Evidential Argument from Evil,” Noûs, 35: 278–296.
7
Bergmann, Michael, 2009, “Skeptical Theism and the Problem of Evil,” in Flint, Thomas and Rea, Michael, Oxford Handbook of Philosophical Theology, Oxford: Oxford University Press, 375–399.
8
Bergmann, Michael, 2012, “Commonsense Skeptical Theism,” in Clark, Kelly and Rea, Michael (eds.), Science, Religion, and Metaphysics: New Essays on the Philosophy of Alvin Plantinga, Oxford: Oxford University Press.
9
Cullison, Andrew , “Two New Versions of Skeptical Teism” in Dougherty, T., & McBrayer, J. P. (Eds.). (2014). Skeptical Theism: New Essays. Oxford University Press
10
Dougherty, T., & McBrayer, J. P. (Eds.). (2014). Skeptical Theism: New Essays. Oxford University Press.
11
Gale, Richard, “Some Difficulties in Theistic Treatments of Evil,” in Howard-Snyder 1996, 206-218.
12
Hasker, William (2010). »All too skeptical theism«, International Journal for Philosophy of Religion, 68(1/3), 15-29.
13
Jordan, Jeff, 2006, “Does Skeptical Theism Lead to Moral Skepticism?” Philosophy and Phenomenological Research 72.
14
Law, Stephen. (2015). “Sceptical theism and a lying God: Wielenberg’s argument defended and developed” Religious Studies, 51(1), 91–109.
15
Maitzen, Stephen. (2007). “Skeptical Theism and God’s Commands” Sophia, 46(3), 237–243.
16
Morriston, W. (2014). Skeptical Demonism: In Skeptical Theism: New Essays, Oxford University Press. 221–235
17
Morriston, Wes (2004) “The Evidential Argument from Goodness”, Southern Journal of Philosophy 42 (1):87-101.
18
Pereboom, Derk, 2005, “Free Will, Evil, and Divine Providence,” in Andrew Chignell, God and the Ethics of Belief, CUP.
19
Row, William, 2001. “Skeptical Theism: A Response to Bergmann.” Noûs 35: 297-303
20
Rowe, William, ‘The Problem of Evil and Some Varieties of Atheism,’. in American Philosophical Quarterly 16 (1979), pp. 335–341.
21
Russell, Bruce, 1996, “Defenseless,” in Howard-Snyder 1996, 193–206.
22
Schellenberg, J. L. 2014, “Skeptical Theism and Skeptical Atheism.” In Justin McBrayer Trent Dougherty, 2014. Oxford University Press.
23
Timpe, Kevin, “Trust, Silence, and Liturgical Acts, Dougherty”, T., & McBrayer, J. P. (Eds.). (2014). Skeptical Theism: New Essays. Oxford University Press.
24
Tooley, Michael. 1991. “The Argument from Evil.” Philosophical Perspectives 5: 89-134.
25
Trakakis, N. N. ‘The Paradox of Humility and Dogmatism Dougherty”, T., & McBrayer, J. P. (Eds.). (2014). Skeptical Theism: New Essays. Oxford University Press.
26
Wielenberg, E. J. (2014). “Divine Deception” In Skeptical Theism: New Essays (pp. 236–249). Oxford University Press.
27
Wielenberg, E. J. (2015). “The parent–child analogy and the limits of skeptical theism” International Journal for Philosophy of Religion, 78(3), 301–314.
28
Wielenberg, Erik J. (2010). Sceptical Theism and Divine Lies. Religious Studies 46 (4):509-523.
29
Wykstra, Stephen, 2012, “Does Skeptical Theism Force Moral Skepticism? Hesitations over Bergmann’s Defense,” in Kelly James Clark and Michael Rea 2012, Oxford University Press, pp 30-37.
30
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی دو استدلال علیه نظریات امر الهی
پرسش از رابطه دین و اخلاق قدمتی به درازای تاریخ فلسفه و اندیشه دارد، در بین نظریات مطرح شده در باب این مسأله، نظریه امر الهی همواره در طول تاریخ یکی از کمشمار ترین طرفداران را داشته و آماج حملات و انتقادات شدید قرار گرفته است، در این مقاله دو استدلال علیه این نظریه را بررسی کرده ایم، استدلال اول علیه نظریه آدامز که مشهورترین طرفدار معاصر این نظریه است، طراحی شده و در نوشتار حاضر نشان داده ایم که آدامز در پاسخ به این استدلال دچار مشکلات وخیمی ست ، در ادامه نیز استدلال دومی که اخیرا توسط برخی فیلسوفان دین و اخلاق، از جمله موریستون، علیه این نظریه اقامه شده است را بیان کرده ایم ادعای مقاله آن است که اولا هر چند نظریه آدامز در مواجهه با استدلال اول با مشکلات جدیای روبروست ولی با انجام تغییرات و اصلاحاتی، همانند آنچه ویرنگا پیشنهاد داده، می تواند به نحو رضایتبخشی از نظریهاش دفاع کند، ثانیا با طرح اشکالاتی نسبت به دفاع موافقان و مخالفان استدلال دوم، روشن کردهایم که هیچیک در تلاشهایشان کامییاب نبودهاند. این مقاله با استفاده از روشی تحلیلی به قضاوت در باب جدال میان طرفداران و مخالفان دو استدلال علیه نظریه امر الهی پرداخته است.
https://journal.philor.org/article_246936_ab3af8ac9b5b06b11217eed44b852fc9.pdf
2021-09-23
169
195
http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.36209.1430
نظریه امر الهی
شرطی های محال
وس موریستون
ادوارد ویرنگا
رابرت آدامز
یوسف
خرم پناه
ykhorrampanah@gmail.com
1
دانشجوی دکترای فلسفه حقوق دانشگاه باقرالعلوم (ع)
LEAD_AUTHOR
یدالله
دادجو
dadjoo43@gmail.com
2
دانشیار دپارتمان فلسفه اسلامی و کلام دانشگاه پیام نور مرکز قم
AUTHOR
رجب
اکبرزاده
rajab.akbarzadeh@yahoo.com
3
استادیار دپارتمان فلسفه اسلامی و کلام دانشگاه پیام نور، مرکز قم
AUTHOR
منابع
1
1- افلاطون، 1367، دوره آثار افلاطون، ترجمه محمد حسن لطفی و رضا کاویانی، چاپ دوم، تهران: انتشارات خوارزمی.
2
2- ابن احمد، عبدالجبار، 1962، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ج 6، قاهره: دارالمصریة لالتألیف و الترجمه.
3
3- حلّی، حسن بن یوسف، 1399، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
4
4- شفق، نجیب الله، 1391، نظریه امر الهی اصلاح شده با تقریر رابرت آدامز، معرفت اخلاقی، 12، 5-24.
5
5- غفوریان، مهدی؛ صادقی، مسعود؛ حسینی، مالک، 1395، نظریه اصلاح شده امر الهی: دیدگاه آدامز در باب رابطه امر الهی و الزام اخلاقی، پژوهشنامه فلسفه دین، 28، 201-222.
6
6- موسوی، سیده منا؛ جوادی، محسن، 1388، راهکار رابرت مری هیو آدامز در دفاع از نظریه امر الهی، قبسات، 53، 113-138.
7
7- مصباح یزدی، محمدتقی، 1389، مجموعه آثار آیت الله مصباح یزدی (مشکات)-فلسفه اخلاق، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل.
8
8- مصباح یزدی، محمد تقی، 1394، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، چاپ پنجم، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره.
9
9- Admas, Robert. (1987). The Virtue of Faith and Other Essays in Philosophical Theology, New York, USA: Oxford University Press.
10
10- Adams, Robert. (1999). Finite and Infinite Goods: A Framework for Ethics, New York, USA: Oxford University Press.
11
11- Brogaard, Berit and Salerno, joe. (2012). ‘Remarks on Counterpossibles’. Synthese. 190, 639-690.
12
12- Cudworth, Ralph. (1996). A Treatise Concerning Eternal and Immutable Morality, Cambridge: Cambridge University Press.
13
13- Davidson, Matthew, God and Other Necessary Beings, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2019 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/fall2019/entries/god-necessary-being/>.
14
14- Davis, Richard and Franks, Paul, (2014). ‘Counterpossibles and the ‘Terrible’ Divine Command Deity’. Religious Studies, 51, 1-19.
15
15- Harrison, Gerald K. (2015). ‘The Euthyphro, Divine Command Theory and Moral Realism’, Philosophy, 90, 107 – 123.
16
16- Harrison, Gerald K. (2018). ‘Divine Command Theory and Horrendous Deeds: a Reply to Wielenberg’, Sophia, 57, 173-187.
17
17- Hill, Scott. (2012). ‘Richard Joyce's New Objection to the Divine Command Theory’. Journal of Religious Ethics, 38, 189-196.
18
18- Idziak, Janine Marie, 2010, Divine Command Ethics, in ‘A Companion to Philosophy of Religion’ Edited by C. Taliaferro, P. Draper, P. L. Quinn, Second Edition, Ch68, Sussex, Wiley-Blackwell.
19
19- Ichikawa, Jonathan, 2010, Explaining Away Intuitions, Studia Philosophica Estonica: 2.2, 94–116
20
20- Joyce, Richard. (2002). ‘Theistic Ethics and the Euthyphro Dilemma’. Journal of Religious Ethics. 30, 49-75.
21
21- Kment, B. (2006a). Counterfactuals and explanation. Mind, 115, 261–310.
22
22- Kment, B. (2006b). Counterfactuals and the analysis of necessity. Philosophical Perspectives, 20, 237–302.
23
23- Lampert, Fabio. (2019). ‘Wierenga on Theism and Counterpossibles’. Philosophical Studies. 176, 693-707.
24
24- Lewis, David. (1973). Counterfactuals, Massachusetts, USA: Harvard University Press.
25
25- McGrath, Matthew and Frank, Devin. (2018). Propositions. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2018 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/spr2018/entries/propositions/>.
26
26- Miller, C. (2013). Euthyphro Dilemma. In International Encyclopedia of Ethics, H. Lafollette (Ed.).
27
27- Morris, Thomas. (1987). Anselmian Explorations, Notre Dame: University of Notre Dame Press.
28
28- Morris, Thomas V. and Christopher Menzel, 1986, “Absolute Creation”, American Philosophical Quarterly, 23, 353–362.
29
29- Morriston, Wes. (2009). ‘What if God commanded something terrible? A worry for divine-command meta-ethics’. Religious Studies. 45, 249-267.
30
30- Morriston, Wes. (2012). ‘God and the ontological foundation of morality’. Religious Studies, 48, 15-34.
31
31- Murphy, Mark. (2019). Theological Voluntarism. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2019 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/sum2019/entries/voluntarism-theological/>.
32
32- Murphy, Mark. (2012). ‘Restricted Theological Voluntarism’. Philosophy Compass, 10, 679–690.
33
33- Nolan, Daniel. (1997). ‘Impossible Worlds: A Modest Approach’. Notre Dame Journal of Formal Logic, 38, 535-572.
34
34- Page, Ben. (2018). ‘Dis-positioning Euthyphro’, International Journal for Philosophy of Religion. 84, 31-55.
35
35- Pearce, K., & Pruss, A. (2012). ‘Understanding omnipotence’. Religious studies, 48, 403–414.
36
36- Sheridan, Patrica. (2016). Lock’s Moral Philosophy, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2020 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/spr2020/entries/locke-moral/>.
37
37- Vander Laan, D. (2004). Counterpossibles and similarity. In F. Jackson & G. Priest (Eds.), Lewisian themes (pp. 258–276). Oxford: Oxford University Press
38
38- Weiss, Yale. (2017). ‘Semantics for Counterpossibles’. Australasian Journal of Logic, 14, 383-407.
39
39- Wielenberg, Erik. (2016). ‘Euthyphro and moral realism: a reply to Harisson’, Sophia, 55, 437-449.
40
40- Wierenga, Edward. (1983). ‘A defensible divine command theory’, Nous, 17, 387–487.
41
41- Wierenga, Edward. (1989). The Nature of God An Inquiry Into Divine Attributes. New York, USA: Cornell University Press.
42
42- Wierenga, Edward. (1998). ‘Theism and counterpossibles’. Philosophical Studies, 89, 87-103.
43
ORIGINAL_ARTICLE
خوانش بافتمحور شهید مطهری از داستان موسی(ع) و خضر(ع) و دلالتهای آن در تفکر عقلانی
این پژوهش به خوانش عقلی شهیدمطهری از داستان موسی(ع)وخضر(ع) در قرآنکریم میپردازد. وجه عقلی این خوانش به استفاده از مفهوم فلسفی بافت در تحلیل رفتار طرفین داستان، تحلیل عقلی و غیرباطنی رفتار موسی(ع) و نیز دلالتهایی در تفکر عقلانیوانتقادی است.در نگاه مطهری بافت فکری طرفین داستان از جهاتی قیاسناپذیر و متمایز از یکدیگر است و آنها دچار موقعیتی تکافوآمیز هستند. نوع نگاه مطهری به او فرصت داده که از دریچۀ دید موسی(ع) هم بهماجرا بنگرد و رفتار موسی(ع) را هم در بافت فکری خودش کاملاً موجه ببند. لذا موسی(ع) از سرسپردهای منفعل و واقعاً ناشکیبا در برخی خوانشها به مقلّدی مسئول و ممیِّز در پرتو عقل سلیم مبدّل میشود. در این نگاه دیگر پرسش از غلبۀ خضر بر موسی یا بالعکس از میان میرود و سلوک معقول موسی(ع) در برابر خضر(ع)، بهمیزان قابلتوجهی کارکردهای تربیتی کل داستان را نسبت به دیگر خوانشها دگرگون میسازد.در خوانش مطهری عموم انسانها در جهان سهبعدی موسی(ع) زندگیمیکنند نه جهان چهار بعدی خضر(ع) که شامل علم به آینده است. آنها در قلمروهای بسیار اندکی صاحبنظرند و در بسیاری قلمروها مقلِّد؛ لذا نهتنها بهلحاظ هستیشناختی و معرفتی بلکه بهلحاظ روانی هم به بافت فکریوزیستی موسی(ع) نزدیکترند و میتوانند از واکنشهای عقلی او الگو بگیرند.
https://journal.philor.org/article_246937_e1c351dae4155907545f205b5be1fd53.pdf
2021-09-19
197
223
http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.36519.1433
داستان موسی و خضر
مطهری
بافت
عقل سلیم
تفکر عقلانی
مهدی
بهنیافر
mahdibehnia@gmail.com
1
استادیار گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبائی
LEAD_AUTHOR
فهرست منابع
1
قرآن کریم
2
آلوسی البغدادی، محمود بن عبدالله (۱۴۱۵)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، (سناء بزیع شمس الدین و ابراهیم شمس الدین، مصححین، علی عبدالباری عطیه، محقق) (ج 8)، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
3
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (۱۳۶۸)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، (محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، مصححین)، (ج 13)، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامى.
4
الشریف اللاهیجی، بهاءالدینمحمدبنشیخعلی (۱۳۷۳). تفسیر شریف لاهیجى، ج۲، تصحیح: محمدابراهیم آیتی و جلالالدین حسینی ارموی (محدث)، (ج 2)، دفتر نشر داد، (نشر اثر اصلی ۱۰۸۶ق).
5
امین، نصرت بیگم (۱۳۶۱). تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن، ج۸، (ج 8)، نهضت زنان مسلمان.
6
حافظ، شمسالدین محمد (۱۳۷۸). دیوان حافظ براساس نسخۀ علامه محمد قزوینی و دکتر قاسم غنی، نشر دوران.
7
چیگنل، اندرو (۱۳۹۵). اخلاق باور، ترجمۀ: امیرحسین خداپرست، ققنوس، (نشر اثر اصلی ۲۰۱۰).
8
خانی مقدم، مهیار؛ و ابراهیمی، ابراهیم (۱۳۹۵). نکات اختلافی داستان ملاقات حضرت موسی و خضر علیهالسلام در دیدگاه مفسران فریقین. مشکوة، 133(35)، 34-52.
9
سلطان علیشاه، سلطان محمد بنحیدر (۱۳۷۲). بیان السعادة فی مقامات العبادة (متن و ترجمۀ فارسی)، ترجمۀ: محمدرضا خانی و حشمتالله ریاضی، (ج 8)، سرالأسرار.
10
سندز، کریستین زهرا (۱۳۹۳). نگرش عارفانه به قرآن: داستان خضر و موسی، ترجمۀ: مائدهسادات حسینیراد، هفت آسمان، 63-64(16)، 95-126.
11
طباطبائی، سید محمدحسین (۱۳۷۴). ترجمۀ تفسیر المیزان، ترجمۀ: سید محمدباقر موسوی همدانی، (ج 13)، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزۀ علمیۀ قم).
12
طبرسی، فضل بنحسن (۱۳۷۵). ترجمۀ تفسیر جوامع الجامع، ج۳، ترجمۀ: حبیب روحانی، (ج 3). آستان قدس رضوی، موسسۀ چاپ و انتشارات.
13
طبرسی، فضل بنحسن (۱۳۵۲). ترجمۀ تفسیر مجمع البیان، ج۱۵، ترجمۀ: احمد بهشتی، تصحیح: رضا ستوده، (ج 15)، فراهانی.
14
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (۱۳۷۳). تفسیر الصافی، ترجمۀ: حسین اعلمی، (ج 3)، مکتبه الصدر.
15
گرجی، مصطفی (۱۳۸۴). تحلیل بوطیقای قصۀ موسی و خضر در مثنوی و کشف الاسرار، پژوهشهای ادبی، 9-10(3)، 181-200.
16
مطهری، مرتضی (۱۳۸۴الف). آشنایی با قرآن (ج 11)، صدرا.
17
مطهری، مرتضی (۱۳۷۳). توحید، صدرا.
18
مطهری، مرتضی (۱۳۸۵). جامعه و تاریخ، صدرا.
19
مطهری، مرتضی (۱۳۸۲). ده گفتار، صدرا.
20
مطهری، مرتضی (۱۳۷۰). سیری در سیره نبوی، صدرا.
21
مطهری، مرتضی (۱۳۶۱). عدل الهی، صدرا، ویرایش دوم.
22
مطهری، مرتضی (۱۳۹۰الف). فلسفۀ اخلاق، صدرا. (نشر اثر اصلی ۱۳۶۷).
23
مطهری، مرتضی (۱۳۹۰ب). گفتارهایی در اخلاق اسلامی، صدرا.
24
مطهری، مرتضی (۱۳۸۰). فلسفۀ تاریخ، ج 1، صدرا. (نشر اثر اصلی ۱۳۶۹)
25
مطهری، مرتضی (۱۳۸۱). کلیات علوم اسلامی، ج۱، (منطق، فلسفه)، صدرا. (نشر اثر اصلی ۱۳۵۹).
26
مطهری، مرتضی (۱۳۸۴ب). مجموعه آثار استاد شهید مطهری، (ج 3)، گالینگور، صدرا.
27
مطهری، مرتضی (۱۳۸۶). مقدمهای بر جهانبینی اسلامی۱: انسان و ایمان، صدرا. (نشر اثر اصلی ۱۳۵۷).
28
مطهری، مرتضی (۱۳۸۷). مقدمهای بر جهانبینی اسلامی۴: انسان در قرآن، صدرا. (نشر اثر اصلی ۱۳۵۷).
29
مطهری، مرتضی (۱۳۷۷). نقدی بر مارکسیسم، صدرا. (نشر اثر اصلی ۱۳۶۳).
30
مطهری، مرتضی (۱۳۷۸الف). یادداشتهای استاد مطهری، (ج 2)، صدرا.
31
مطهری، مرتضی (۱۳۷۸ب). یادداشتهای استاد مطهری، ج 4، صدرا.
32
مطهری، مرتضی. (۱۳۷۸ج). یادداشتهای استاد مطهری، ج 7، صدرا.
33
مطهری، مرتضی (۱۳۷۸د). یادداشتهای استاد مطهری، ج 9، صدرا.
34
مطهری، مرتضی (۱۳۷۸ه). یادداشتهای استاد مطهری، ج 13، صدرا.
35
مطهری، مرتضی (۱۳۷۸و). یادداشتهای استاد مطهری، ج 15، صدرا.
36
ملایری، محمدحسین (۱۳۹۰). فلسفۀ علم پدیدارشناسی هرمنوتیک، گالینگور، مرکز تحقیقات استراتژیک، ویرایش اول.
37
مهدوی آزادبنی، رمضان؛ حقجو، سیاوش؛ و رضازاده، مصطفی (۱۳۹۵). بررسی اختلافات و اشتراکات تفاسیر عرفانی فریقین ذیل داستان حضرت موسی (ع) و خضر (ع)، مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، 44(11)، 67-80.
38
Blackburn, Simon (2005). The Oxford Dictionary of Philosophy. Oxford University Press, UK.
39
ORIGINAL_ARTICLE
نسبت معرفت ایمانی به خدا با سعادت در باور اکوئیناس و علامه طباطبایی
نوشتار حاضر به چیستی سعادت انسان و نسبت آن با معرفت ایمانی به خدا میپردازد. سن توماس اکوئیناس در سنت فلسفه مسیحی، و علامه طباطبایی در زمره متعاطیان حکمت صدرایی در سنت فلسفه اسلامی به این موضوع پرداخته و هر دو سعادت حقیقی را در شناخت و اتحاد با خدا میدانند و معتقدند از آنجا که سعادت حقیقی، برای انسان و در مورد غایت نهایی او بکار میرود، هرگاه انسان در خصیصه خود که قوه عقل است به فعلیت کامل رسید، و عالیترین معقول را تعقل کرد به سعادت رسیده است. هر دو از این شناخت کامل به رؤیت تعبیر کرده و آنرا نوعی اتحاد وجودی در حد ظرفیت انسانی با مبدء متعال میدانند. بر این اساس معرفتی که از ایمان ساده عامه مردم به خدا نشأت میگیرد نمیتواند آنها را به سعادت حقیقی برساند؛ و اکثر اهل ایمان از درک سعادت محروم خواهند بود. هر چند بر اساس مبانی هر دو میتوان راه حلی برای آن یافت.
https://journal.philor.org/article_247404_774298595c16302acf8a73471dc855d5.pdf
2020-11-21
225
244
http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.37193.1439
سعادت
معرفت خدا
ایمان به خدا
اکوئیناس
علامه طباطبایی
سید محمد جواد
بنی سعید لنگرودی
banisaeed@gmail.com
1
دانشجوی دکترای فلسفه تطبیقی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
AUTHOR
سید جواد
میری
seyedjavad@hotmail.com
2
دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
امیرعباس
علیزمانی
amir_alizamani@ut.ac.ir
3
دانشیار گروه فلسفه دین دانشگاه تهران
AUTHOR
منابع:
1
جوادی آملی، عبدالله. (1393). تحریر رسالة الولایة شمس الوحی تبریزی. قم: مرکز نشر اسراء.
2
ژیلسون، اتین. (1370). روح فلسفه قرون وسطی. ترجمهی ع.داوودی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
3
ژیلسون، اتین. (1375). مبانی فلسفه مسیحیت. ترجمهی محمد محمدرضایی، محمود موسوی. قم، دفتر تبلیغات اسلامی، مرکز انتشارات.
4
ژیلسون، اتین. (1389). تاریخ فلسفه مسیحی در قرون وسطی. تهران: سمت.
5
صدر المتألهین شیرازی، محمد. (1981)م. الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: دار احیاء التراث.
6
صدر المتألهین شیرازی، محمد. (1354). المبدأ و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
7
صدر المتألهین شیرازی، محمد. (1366). تفسیر القرآن الکریم. تصحیح محمد خواجوی، قم، بیدار.
8
طباطبایى، محمدحسین . (1374). ترجمه تفسیر المیزان. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامى.
9
طباطبایى، محمدحسین . (م1999). الرسائل التوحیدیة بیروت: موسسة النعمان.
10
طباطبایى، محمدحسین. (1388). رسایل توحیدی. قم: بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم).
11
طباطبایى، محمدحسین. (1390). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: موسسة الاعلمی للمطبوعات.
12
فیاضی، غلامرضا. 1384. حقیقت ایمان از منظر ملاصدرا و علامه طباطبایی. پژوهشهای دینی. سال اول – شماره اول _ بهار 84. ص 5 –
13
کاپلستون، فردریک چالز. 1392. تاریخ فلسفه قرون وسطی. ترجمهی ابراهیم دادجو. تهران: سروش.
14
گلستانه، فهیمه. (1391). حقیقت ایمان از دیدگاه ملا صدرا و علامه طباطبایی. دو فصلنامه علمی-پژوهشی حکمت صدرایی، پاییز و زمستان 1391، ص 23 - 32
15
ملکی، منصوره. هوشنگی، حسین. (1395). سعادت ناقص و کامل و ارتباط آن با رویت خداوند از دیدگاه توماس آکوئیناس. پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)، سال چهاردهم، شماره اول، بهار و تابستان 1395.
16
St. Thomas. New English Translation of Summa Theologiae (Summa Theologica). by Alfred J. Freddoso. John and Jean Oesterle Professor Emeritus of Thomistic Studies. Professor Emeritus of Philosophy. University of Notre Dame. https://www3.nd.edu/~afreddos/summa-translation/TOC-part1-2.htm
17
St. Thomas. Summa Contra Gentiles, Book Three ….. translated by Vernon J. Bourke. University of Notre Dame Press; Reprint edition edition (January 1, 1975).
18
St. Thomas. Summa Theologiae. (Benziger Bros. edition, 1947). Translated by Fathers of the English Dominican Province.
19
St. Thomas. Summa Theologiae. Latin text and English translation, Introductions, Note, Appendices and Glossaries. THOMAS GIBLY. Published in the United States of America by Cambridge University Press, New York.
20
Stenberg, Joseph, Aquinas on Happiness (2016). Philosophy Graduate Theses & Dissertations.50.University of Colorado at Boulder.
21
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل و بررسی معجزه به مثابه معضل شر از دیدگاه جیمز کلیر
معضل شر و مسئلهی معجزه،از مهمترین مسائل فلسفهی دین میباشد. جان مکی، ویلیامرو و سایر فیلسوفان مسئلهی منطقی شر و مسئلهی شواهدی شر را مطرح میسازند، حال آنکه جیمز کلر معجزه را به منزلهی مسئله سوم شر مطرح ساختهاست. جیمز کلر معجزه را به دو قسم، معجزات معرفتی و عملی تقسیم میکند و معتقد است که احتمال وقوع معجزات به هر دو معنای مزبور در حقیقت مسئلهی شر را تقویت می کند و آنرا به یک معضل برای صفاتی همچون قادر مطلق، عالم مطلق و نیکخواهی محض خداوند برمیشمارد. جیمز کلر با استناد بر پارادایم علوم تجربی، درک مدرنی از معجزه به عنوان تعلیق موقت یک یا چند قانون طبیعت که با قدرت الهی انجام شده است را الگوی کار خود قرار میدهد و بهرهمندی تنها گروهی خاص از معجزه را در تناقض با عدالت خداوند میداند. حال آنکه از نظر حکماء و متکلمین مسلمان اولا بر خلاف دیدگاه متفکران غربی معجزه از جهت خرق عادت بودن صرفا با قوانین علوم تجربی و با تجربه عادی و روزمره انسان مخالف است، نه اینکه خارج از قانون وقواعد عقلی-فلسفی باشد. ثانیا، معجزه حجت عمومی خداوند است و آن نه تنها فقط برای فرزانگان، بلکه برای همگان مفید وحجت آن غیر قابل انکار است.
https://journal.philor.org/article_247818_a55637ec02b6f53548b5f0740ca77391.pdf
2021-12-07
245
268
http://dx.doi.org/10.22034/rs.2021.38199.1449
خدا
معجزه
قوانین طبیعت
معضل شر
جیمزکلر
بشر
ممداف
fromgeorgia18@gmail.com
1
دانشجوی دکتری فلسفه دین، پردیس فارابی ،دانشگاه تهران
AUTHOR
محمد
محمد رضایی
mmrezai@ut.ac.ir
2
استاد گروه فلسفه، دانشکده الهیات ، پردیس فارابی، دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
منابع ومآخذ:
1
ابن رشد محمد بن احمد (1988م)، الکشف عن مناهج الادله فی عقائد المله، بیروت: مرکز دراسات الوحده العربی.
2
احمدی، محمد امین (1378)، تناقضنما بودن یا غیبنما بودن-نگرشی نو به معجزه، قم: مرکز انشتارات دفتر تبلیغات اسلامی.
3
جوادی آملی، عبدالله (1379)، سیره پیامبران در قرآن، قم: اسراء.
4
سبحانی التبریزی، جعفر(1426 ق)، الاهیات علی هدی الکتاب و السنه و العقل، گردآورنده حسن محمد مکی العاملی، قم: مرکز العالمی للدراسات السلامیه.
5
5.صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981)، الحکمه المتعالیه فیالاسفارالعقلیه الاربعه، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
6
صدرالدین الشیرازی، محمد بن ابراهیم ( 1360)، شواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
7
فتحیه، عباس و جعفر آریانی (1394)، حقیقت و تاثیر اعجاز، قم: نشر اسراء.
8
فراهیدی، خلیل بن احمد (1424ق)، کتاب العین، تحقیق دکتر عبد الحمید هندوانی، بیروت: دار الکتب العلمیه.
9
قدردانقراملکی، محمد حسن (1381)، معجزه در قلمروی عقل و دین، قم: بوستان کتاب.
10
قوشچی، علاءالدین (1307ق)، شرح تجرید الاعتقاد، تبریز.
11
لاهیجی، عبدالرزاق (1362)، سرمایه ایمان در اصول اعتقادات، تصحیح صادق لاریجانی، تهران: الزهراء.
12
مطهری، مرتضی مطهری (1374)، مجموعه آثار، ج 4، قم:انتشارات صدرا.
13
13.مطهری، مرتضی (1370)، آشنایی با قرآن، انتشارات صدرا.
14
مطهری، مرتضی(1398)، عدل الهی، قم: انتشارات صدرا.
15
مطهری، مرتضی (1387)، انسان کامل (مجموعه آثار)، ج 23.
16
هاسپرز، جان (1371)، فلسفه دین، قم: ترجمه مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
17
17. Alston, William P. (1996). The Inductive Argument from Evil and the Himan Cognitive Condition. In the Evidental Argument from Evil, edited by Daniel Howar-Synder, Bloomington: Indiana University Press.
18
18. Corner, David, (2007), The Philosophy of Miracles. Continumm: 1st edition
19
19. Christian, William (1959), The Interpretation of Whitehead’s Metaphysics, (New Haven: Yale University Press).
20
20. Flew, Antony, Miracles, in Encyclopedia of Philosophy, Edited by Paul Edward, Vol 3.
21
21. Hartshorne, Charles (1948), Divine Relativity: A social conception of God, New Havan: Yale University press.
22
22. Hebblethwaite, Brain (2000), Evil, Suffering and Religion. Society for Promoting Christian; 2nd edition.
23
23. Hume, David. (1748) An Enquiry Concerning Human Understanding, Tom L. Beauchamp (ed), New York: Oxford University Press, 2000.
24
24. Keller, James A. (1988), Problems of Evil and the Power of God. Ashgate Publishing Company.
25
25. Keller, James A. (1995). A Moral Argument Against Miracles. Faith and Philosophy, 54-78.
26
26. Keller, James A (1989) The Problem of Evil and The Attributes of God, in Philosophy of Religion. Vol, 25. (1989), 155-171.
27
27. Keller, James A. (1995), The Power of God and Miracles in Process Theism, in Journal of the American Academy of Religion, Vol-63. No-1. 105-126.
28
28. Luck, Morgan (2009), Aquinas’s Miracles and the Luciferous Defence: The Problem of the Evik/Miracle Ratio, in Sophia, Vol, 48; Iss, 2, 167-177.
29
29. Locke, John (1958). A discourse of miracles, in I.T. Ramsey (ed). The Reasonableness of Christianity, (Stanford: Stanford University Press, 1958).
30
30. McKenzie, D. (1999), Miracles Are Not Immoral; A Response to James Keller’s Moral Argument Against Miracles. Religion Studies, 35, 73-88.
31
31. Overall, C. (1996). Miracles as Evidence Against The Existence of God. In R.Lamer (Ed), Questions of Miracle.
32
32. Peterson, Micheal (1992). The problem of evil: selected Readings, University of Note Dame Press. Notre Dame, Indiana.
33
33. Peter,Vardy (1997) The Puzzle of Evil. Routledge Press.
34
34. Rowe, William L. (1975), The Problem of Evil and Some Varieties of Atheism. American Philosophical Quarterly 16 (4); 335-341.
35
35. Swinburne, R (1968), Miracles, in The Philosophical Quarterly. 18, No 73.
36
36. Swinburne, R (2004). The Existence of Godm 2nd. ed (NewYork: Oxford University Press).
37
37. Swinburne, Richard (1983), Faith and Reason. New York: Oxford University Press.
38
38. Twelftree, Graham H. (2011), The Cambridge Companion to Miracles. Cambridge University Press.
39
39. Whitehead A.N. (1969) Process and Reality. New York: The Macmillan Co; repr. The Free Press.
40