جستارهای فلسفه دین
سعادت و نسبت آن با معنای زندگی از منظر فارابی

سیده لیلا موسوی؛ مهدی اخوان

دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 223-250

چکیده
  پرسش اصلی این مقاله آن است که با نظر به مسأله معنای زندگی در فلسفه معاصر، چه نظریه‌ای در این باب از فلسفه فارابی(معلم ثانی) قابل استخراج و صورت‌بندی است و نظریه او ذیل کدام یک از نظریه‌های مطرح گنجانده می‌شود. در این نوشتار با نظر به پیوند بنیادین میان آموزه‌های خداباور(الهیاتی) و سعادت اندیش فارابی(مبتنی بر شناخت نفس و روح نامیرای ...  بیشتر

تحلیل و بررسی معجزه به مثابه معضل شر از دیدگاه جیمز کلیر

بشر ممداف؛ محمد محمد رضایی

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1399، ، صفحه 245-268

چکیده
  معضل شر و مسئله­ی معجزه،از مهمترین مسائل فلسفه­ی دین می­باشد. جان مکی، ویلیام­رو و سایر فیلسوفان مسئله­ی منطقی شر و مسئله­­ی شواهدی شر را مطرح می­سازند، حال آن­که جیمز کلر معجزه را به منزله­ی مسئله سوم شر مطرح ساخته­است. جیمز کلر معجزه را به دو قسم، معجزات معرفتی و عملی تقسیم میکند و معتقد است که احتمال وقوع معجزات ...  بیشتر

بررسی مفهوم خدا در انئادها و اثولوجیا

حسن عباسی حسین آبادی

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 1-18

چکیده
  بحث از مفهوم خدا با بررسی صفات خدا و نسبت آن با ذات و وجود خداوند به‌دست می‌آید. هریک از فلاسفۀ پیش از افلوطین، بنا بر مبانی خود این مسئله را بررسی کرده‌اند. پرسش ما این است که مفهوم خدا در انئادها و اثولوجیا چگونه تبیین می‌شوند؟ چقدر با هم هم‌پوشانی دارند؟ و چه تفاوتی دارند؟ آیا می‌توان آن‌دو را یکی دانست و یک تبیین برای هردو ارائه ...  بیشتر

مفهوم خدا در اندیشه پولس

قربان علمی

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 41-64

چکیده
  این مقاله با مطالعۀ تاریخی، واژگانی و الهیاتی رساله‌های پولس و آنچه در اعمال رسولان دربارۀ وی آمده است، به بررسی مفهوم خدا در اندیشۀ او می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اعتقاد به خدای حقیقی، یگانه شالودۀ اندیشۀ پولس است. اما این خدای یکتا، خدای پدر نیز هست. یگانگی خدا بیانگر قدرت، بزرگی و بی‌همتاییِ و پدر بودنش، نشانۀ خیرخواهی، ...  بیشتر

چگونگی تبیین امکان باور به خدا نزد هایدگر

فاطمه محمد؛ محمد اکوان

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 109-130

چکیده
  نوشتار حاضر با هدف تبیین دیدگاه هایدگر در خصوص ساحت الوهی و درنهایت مفهوم «خدا» به شیوه توصیفی- تحلیلی با تفسیر و تحلیل محتوای آثار هایدگر به نگارش درآمده است. از اینرو سؤال اصلی این نوشتار آن است که آیا می­توان از امکان باور به «خدا» نزد هایدگر سخن گفت که در این وادی سکوت اختیار کرده و با پروردن ایمان خارج از اشکال سنتی، ...  بیشتر

جایگاه دیگری و اخلاق از منظر کیرکگور

راضیه زینلی؛ امیرعباس علی‌زمانی

دوره 8، شماره 1 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 37-62

چکیده
  قصد اصلی ما در این مقاله، پرداختن به «دیگری» و ارتباط آن با فردِ انسانی از منظر کیرکگور است. پرسش اصلی ما این است که آیا ما در آیینۀ «دیگری» خود را می‌شناسیم یا «دیگری» مانع و حائلی است در شناخت ما از خویشتن. ما ابتدا جایگاه «دیگری» را در مراحل سه‌گانۀ حیات بررسی کرده و تفاوت آن‌ها را با یکدیگر مطرح می‌کنیم و در ...  بیشتر

بررسی و سنجش برهان وجودشناختی بر مبنای دو نظریه معقولات ثانیه و نفس الأمر در فلسفه اسلامی

مهدی عباس زاده

دوره 5، شماره 2 ، آبان 1395، ، صفحه 87-108

چکیده
  برهان وجودی یا وجودشناختی به دسته‌ای از استدلال‌های عقلی بر اثبات وجود خدا در فلسفة غرب اطلاق شده است که در آن‌ها کوشش می‌شود از خود مفهوم خدا یا واجب‌الوجود در ذهن انسان، و نه از ویژگی‌های مخلوقات خارجی، مستقیماً وجود خارجی خدا نتیجه گرفته شود. طرح برهان وجودی به معنای دقیق کلمه، با آنسلم در قرون وسطای مسیحی آغاز شد. این برهان ...  بیشتر

مرگ خدا و پیامدهای آن در فلسفه نیچه

هدایت علوی تبار؛ سیده آزاده امامی

دوره 3، شماره 2 ، آبان 1393، ، صفحه 1-23

چکیده
  خدا و انگاره‌های هم‌بسته با او، در فلسفه‌ورزی نیچه موضوعیتی اساسی دارد. البته با این توضیح که نگاه نیچه به این مفاهیم، با رویکرد سایر اندیشمندان بسیار متفاوت است؛ او بسان دیگران برای اثبات مدعای خویش، دست به دامان استدلال‌های مرسوم فلسفی نمی‌شود و شیوة دیگری برمی‌گزیند. شیوه‌ای که برآمده از نگاه انضمامی او به زمانه‌ای است که ...  بیشتر

بررسی و نقد رابطة خدا و جهان آفرینش در آرای مقدم ویتگنشتاین

حمیدرضا آیت اللهی؛ مریم شادی

دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1392، ، صفحه 1-19

چکیده
  پرسش‌گری از خدا و جهان آفرینش توسط لودیگ ویتگنشتاین یکی از پر رمز و رازترین و در عین حال کم‌دامنه‌ترین کنش‌های فلسفی اوست که واکاوی حدود و ثغور آن می‌تواند در روشن‌شدن بسیاری از زوایای فکری این فیلسوف مؤثر باشد. خدای ویتگنشتاین، در دیدگاه اولیة او، آشکارگی در عالم ندارد. او در بررسی دقیقی به بی‌نسبت‌بودن زبان و تعابیر متافیزیک، ...  بیشتر

جستاری در باب خداشناسی در اندیشة ناگارجونه

قربان علمی؛ محمدحسین محمدپور

دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1392، ، صفحه 59-79

چکیده
  بررسی نحوة مواجهة ناگارجونه با مسئلة خدا و شناخت او نشان می‌دهد که توسل به دیدگاه‌های الاهیاتی‌ای چون خداباوری، الحاد، لاادری‌گرایی، و وحدت وجود نمی‌تواند برداشت درستی از دیدگاه مکتب مادهیمیکه در باب وجود خداوند را فراروی ما نهد. ناگارجونه در پی آن است با تحلیلی نقادانه به سراغ تصوری برود که عامة مردم از مفهوم خدای شخصی دارند. ...  بیشتر

بررسی استدلال‌های ماتریالیستی ریچارد داوکینز دربارة خدا و تکامل

علیرضا فرخی بالاجاده؛ امیرعباس علی‌زمانی

دوره 1، شماره 2 ، آبان 1391، ، صفحه 105-128

چکیده
  نظریة ‌‌خداناباورانة ‌‌ریچارد داوکینز، زیست‌شناسِ انگلیسی، بر دو استدلال «سادگی» و «فرایند انباشتی» مبتنی است؛ بر اساس استدلال سادگی قوانین بنیادین فیزیک ساده‌اند و از این‌رو، پیدایش تصادفی و بی‌دلیل قوانین بنیادین تبیینی ساده است، ولی فرض وجود خالقی که طراح جهانی با چنین پیچیدگی‌های بسیار گسترده باشد، نظریه‌‌ای ...  بیشتر

دین و خدا در فلسفۀ نقادی کانت

حسین کلباسی اشتری

دوره 1، شماره 1 ، اردیبهشت 1391، ، صفحه 79-98

چکیده
  چهارچوب نظری فلسفة نقادی کانت ریشه در تحولات قرن هجدهم و دورة موسوم ‌‌به روشن‌گری و منورالفکری اروپا دارد؛ رهیافت‌های دین‌پژوهی، از جمله باور ‌‌به خداوند یا علت اولی، نزد او نیز متأثر از همان فضاست. پرسش از اعتبار و دامنة شمول معرفت مابعدالطبیعی و مهم‌تر از آن مبادی تکوین چنین معرفتی از دغدغه‌های معرفت‌شناختی کانت است که درست ...  بیشتر